Chú trọng kiểm tra đối với những gói thầu có ít nhà thầu tham dự, giá trị tiết kiệm thấp

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp nhà nước tăng cường tổ chức thanh tra, kiểm tra thường xuyên về công tác đấu thầu theo quy định. Chú trọng kiểm tra đối với những gói thầu có ít nhà thầu tham dự, giá trị tiết kiệm thấp; một nhà thầu trúng nhiều gói thầu tại một địa phương, một chủ đầu tư trong thời gian dài nhưng có hiệu quả kinh tế thấp.

Theo báo đấu thầu, đến thời điểm 16 giờ 13 ngày 13/11/2024, TOP 5 địa phương có tỷ lệ tiết kiệm trong đấu thầu qua mạng cao là: Đồng Tháp đạt tỷ lệ tiết kiệm 8,64%, Quảng Nam 7,59%, Khánh Hòa 7,51%, Cần Thơ 7,02%, Đà Nẵng 6,56%. Ở thời điểm giữa tháng 10, Trà Vinh cũng lọt vào TOP này.

Đối với lĩnh vực thường có tỷ lệ tiết kiệm qua đấu thầu hạn chế nhất là xây lắp, thì các địa phương top đầu cũng đạt mức tiết kiệm khá cao. Theo đó, Khánh Hòa đạt tỷ lệ tiết kiệm sau đấu thầu lĩnh vực xây lắp là 8,23%, Đồng Tháp 7,32%, Quảng Nam 7,28%, Đà Nẵng 6,2%, An Giang 6,13%,…

Ở mảng màu đối lập, TOP 10 địa phương có tỷ lệ tiết kiệm trong đấu thầu qua mạng thấp gọi tên Hà Tĩnh (0,66%), Hà Nam (0,7%), Tuyên Quang (0,7%), Thanh Hóa (0,86%), Điện Biên (0,91%), Bắc Kạn (0,97%), Lào Cai (1,04%), Sơn La (1,1%), Nam Định (1,14%), Đắk Nông (1,15%).

Trong lĩnh vực xây lắp, tỷ lệ tiết kiệm của 10 địa phương nêu trên đều dưới 0,7%, gồm Lào Cai 0,33%, Hà Tĩnh 0,36%, Thanh Hóa 0,38%, Tuyên Quang 0,39%, Điện Biên 0,39%, Bắc Kạn 0,4%, Hà Nam 0,45%, Sơn La 0,55%, Đắk Nông 0,56%, Nghệ An 0,63%.

Theo các chuyên gia, tỷ lệ tiết kiệm giảm có thể rơi vào 2 trường hợp. Một là công tác thiết kế và lập dự toán được các chủ đầu tư thực hiện tốt, dự toán đưa ra rất sát giá thị trường, nên dù có đấu thầu cũng không thể giảm nhiều. Hai là có gì đó khuất tất trong quá trình đấu thầu và xét chọn thầu. Trong đó, khả năng thứ 2 được cho là “có lý” hơn.

Một số nhà thầu chia sẻ, hiện nay dù đấu thầu qua mạng nhưng cùng lĩnh vực, nhất là cùng địa phương, nhà thầu thường phân chia ngầm thị trường. Khi quyết định tham gia đấu thầu, nhất là ở địa bàn không quen thuộc, nhà thầu phải xem xét rất kỹ về quan hệ ở địa phương, bên mời thầu, chủ đầu tư, nhà thầu “ruột”… để cân nhắc tham gia đấu thầu, đồng thời tính việc đảm bảo quá trình triển khai thực hiện gói thầu thuận lợi, hiệu quả.

Hình ảnh minh họa

Thực tiễn cho thấy, thời gian qua, rất nhiều đơn vị chủ đầu tư, nhà thầu có những hành vi vi phạm và bị các cơ quan chức năng phát hiện, xử lý. Đơn cử như các vụ việc diễn ra tại Tập đoàn Thuận An, Tập đoàn Phúc Sơn, Công ty AIC, hay các vụ án tại sở Giáo dục và Đào Tạo Cần Thơ, Quảng Ninh,..

Tất cả là bài học đắt giá cho các đơn vị chủ đầu tư, nhà thầu trong công tác đấu thầu, tránh những nguy cơ sai phạm có thể xảy ra. Đây cũng là lời khẳng định mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước ta trong công cuộc phòng chống tham nhũng, củng cố lòng tin trong nhân dân.

Để có cái nhìn khách quan nhất về công tác đầu tư xây dựng đang diễn ra tại tỉnh Sơn La nói riêng. Từ đó, có những nhìn nhận thực tế về những hạn chế còn tồn tại cũng như những khó khăn của chủ đầu tư, nhà thầu,…đang vướng phải. Qua quá trình thu thập dữ liệu làm minh chứng, chúng tôi đã nhận được những thông tin liên quan đến các gói thầu do Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng huyện Phù Yên (Ban Quản lý dự án huyện Phù Yên) làm chủ đầu tư và việc trúng thầu của Công ty TNHH Xây dựng và Thương mại Tiến Anh (Công ty Tiến Anh) do ông Nguyễn Tiến Đức là Chủ tịch Hội đồng thành viên kiêm Giám đốc, Công ty TNHH Một thành viên Tân Phát Sơn La (Công ty Tân Phát Sơn La) do ông Mai Hải Lâm là Chủ tịch kiêm Giám đốc; công ty cổ phần tư vấn thiết kế và xây dựng Tây Hồ (Công ty xây dựng Tây Hồ) do ông Nguyễn Văn Hải là Giám đốc.      

Ngày 6/9/2024, ông Phan Quý Viên – Phó Chủ tịch UBND huyện Phù Yên ký quyết định số 3050/QĐ-UBND phê duyệt cho công ty Tiến Anh trúng gói thầu số 08 (XL): Thi công xây dựng công trình Kè chống sạt lở suối Tấc, huyện Phù Yên (giai đoạn II) với giá dự toán 39.370.071.000 VND, giá trúng thầu 39.159.914.000 VND, thực hiện trong 435 ngày. Sau đấu thầu tiết kiệm cho ngân sách 210.157.000 đồng, bằng 0,5…%.

Trước đó, theo các năm, công ty Tiến Anh được biết đến là nhà thầu thân quen liên tục được phê duyệt nhiều gói thầu lớn tại huyện Phù Yên, đơn cử như: Năm 2019 liên tiếp được phê duyệt trúng 2 gói thầu lớn tại huyện Phù Yên gồm: Gói thầu thi công xây dựng Đường giao thông từ Suối Tre (xã Tường Phong) đến trung tâm xã Nam Phong, huyện Phù Yên (Giai đoạn II) với giá gói thầu 47.961.738.000 VND, giá trúng thầu 47.945.310.000 VND, sau đấu thầu chỉ tiết kiệm cho ngân sách 16.428.000 đồng, bằng 0,034%. Gói thầu thi công xây dựng trụ sở huyện ủy Phù Yên với giá gói thầu 31.434.760.000 VND, giá trúng thầu 31.399.599.000 VND, sau đấu thầu cũng chỉ tiết kiệm cho ngân sách 35.161.000 đồng, bằng 0,11%. Cả 2 gói thầu đều liên danh với công ty Tân Phát Sơn La.

Hay như năm 2021, công ty Tiến Anh liên tiếp được phê duyệt trúng một số gói thầu tại huyện Phù Yên, trong đó có gói thầu thi công xây dựng Kè chống sạt lở suối Tấc bảo vệ khu dân cư các xã Huy Thượng, xã Huy Hạ, huyện Phù Yên có giá gói thầu lên đến 92.127.583.748 VND, giá trúng thầu 92.106.868.000 VND, thời gian thi công 800 ngày, công ty Tiến Anh trúng thầu độc lập. Sau đấu thầu cũng chỉ tiết kiệm cho ngân sách 20.715.748 đồng, bằng 0,022%.

Điểm chung tại các gói thầu công ty Tiến Anh trúng tại huyện Phù Yên đều cơ bản có tỷ lệ tiết kiệm được cho là không đáng kể, các gói thầu đấu thầu qua mạng chỉ có 1 mình công ty Tiến Anh tham gia, còn các gói đấu trực tiếp những năm trước đó lại có vừa đủ 3 nhà thầu, và các công ty trúng trượt thầu từng có mối quan hệ thân thiết, gây chú ý.

Quyết định phê duyệt cho công ty Tiến Anh trúng thầu

Hay như việc trúng thầu của công ty Tân Phát Sơn La, đây cũng được biết đến là nhà thầu thân quen liên tục trúng thầu tại huyện Phù Yên. Đã tham gia 46 gói thầu, trong đó trúng 43 gói, trượt 2 gói, 1 chưa có kết quả, 0 gói đã bị huỷ. Tổng giá trị các gói thầu đã trúng (bao gồm liên danh): 587.129.680.998 VND. Trong đó, khoảng 26/43 gói thầu trúng tại huyện Phù Yên, giá trị trúng thầu ước tính khoảng 244.720.289.670 đồng (bao gồm cả giá trị liên danh). Tỷ lệ trung bình giá trúng thầu so với giá dự toán: 99.54% (Chỉ tính dựa trên các gói có công bố giá dự toán hoặc giá gói thầu), như vậy trung bình mỗi gói thầu công ty Tân Phát Sơn La trúng thầu chỉ tiết kiệm khoảng 0,46%.

Cụ thể hơn về việc trúng thầu của công ty này tại huyện Phù Yên: Năm 2017: trúng khoảng 2 gói thầu với giá trị ước tính khoảng hơn 17 tỷ đồng. Năm 2019: trúng 4 gói thầu với giá trị khoảng hơn 95 tỷ đồng. Năm 2020 trúng khoảng 9 gói thầu với giá trị ước tính khoảng hơn 76 tỷ đồng. Năm 2021 trúng khoảng 5 gói thầu với giá trị ước tính khoảng hơn 28 tỷ đồng. Năm 2022 trúng 1 gói thầu với giá trị khoảng hơn 5 tỷ đồng. Năm 2023 trúng khoảng 4 gói thầu với tổng giá trị ước tính khoảng hơn 30 tỷ đồng. Ngày 15/3/2024 được phê duyệt trúng gói thầu Nâng cấp sửa chữa đường từ UBND xã đi bản Suối On, xã Kim Bon với giá 6.521.666.000 VND, sau đấu thầu cũng chỉ tiết kiệm cho ngân sách 2.687.000 đồng, bằng 0,04%, gói thầu có 1 nhà thầu tham dự.

Quyết định phê duyệt cho công ty Tân Phát Sơn La trúng thầu

Ngoài ra, việc trúng thầu của Công ty Xây dựng Tây Hồ tại huyện Phù Yên cũng gây chú ý. Theo đó, công ty này từng tham gia 71 gói thầu, trong đó trúng 58 gói, trượt 7 gói, 5 chưa có kết quả, 1 gói đã bị huỷ. Tổng giá trị các gói thầu đã trúng (bao gồm liên danh) ước tính khoảng hơn 165 tỷ đồng. Tổng giá trị trúng thầu với vai trò độc lập: 111.915.287.199 VND. Tỷ lệ trung bình giá trúng thầu so với giá dự toán: 99.24% (Chỉ tính dựa trên các gói có công bố giá dự toán hoặc giá gói thầu), như vậy, trung bình mỗi gói thầu chỉ tiết kiệm khoảng 0,76%. Đặc biệt, trong tổng số 58 gói thầu từng trúng, có khoảng 40 gói thầu do Ban quản lý dự án huyện Phù Yên làm chủ đầu tư. Đơn cử như:

Trong năm 2024, công ty xây dựng Tây Hồ được phê duyệt trúng 6 gói thầu tại Ban quản lý dự án huyện Phù Yên, trong đó, các quyết định phê duyệt đều nằm trong các tháng 1, 2, 3/2024, trong đó, T3/2024 liên tiếp được phê duyệt trúng 4 gói thầu. Các gói thầu đều có hình thức lựa chọn nhà thầu: đấu thầu rộng rãi, tuy nhiên kết thúc thời gian mở thầu chỉ có công ty xây dựng Tây Hồ Tham gia. Một số gói thầu có tỉ lệ tiết kiệm dưới 0,1%, gói thầu có tỷ lệ tiết kiệm cao nhất đạt 0,7%. Cụ thể:

Gói thầu số 05: Thi công xây dựng Đường nội bản Suối Vẽ, xã Nam Phong có nguồn vốn Ngân sách trung ương hỗ trợ thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giá gói thầu: 2.148.283.000 VND; đóng thầu ngày 02/1/2024.

Ngày 26/1/2024, Công ty xây dựng Tây Hồ được phê duyệt trúng thầu (theo quyết định số 67/QĐ-BQL do ông Đinh Đức Thắng – GĐ Ban QLDA huyện Phù Yên ký) với giá trúng thầu 2.144.770.000 VND. Sau đấu thầu tiết kiệm cho ngân sách: 3.513.000 đồng, bằng 0,16%.

Gói thầu số 04: Thi công xây dựng Nâng cấp đường giao thông từ bản Tường Han đi bản Han, xã Mường Do; có nguồn vốn Ngân sách trung ương hỗ trợ thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi với giá gói thầu 3.638.105.000 VND; đóng thầu ngày 27/01/2024.

Ngày 26/2/2024, công ty xây dựng Tây Hồ tiếp tục được phê duyệt trúng thầu (Theo quyết định số 133/QĐ-BQL do ông Đinh Đức Thắng ký) với giá trúng thầu 3.635.331.000 VND. Sau đấu thầu tiết kiệm cho ngân sách 2.774.000 đồng, bằng 0,076%.

Gói thầu số 04: Thi công xây dựng Nhà công vụ + hạng mục phụ trợ trường TH&THCS Đá Đỏ: có nguồn vốn Ngân sách trung ương hỗ trợ thực hiện Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi với giá gói thầu 1.899.649.000 VND, đóng thầu ngày 19/2/2024.

Ngày 11/3/2024, công ty xây dựng Tây Hồ tiếp tục được phê duyệt trúng thầu (theo quyết định số 170/QĐ-BQL do ông Đinh Đức Thắng ký) với giá trúng thầu 1.897.186.000 VND. Sau đấu thầu tiết kiệm cho ngân sách: 2.463.000 đồng, bằng 0,129%.

Gói thầu số 04: Thi công xây dựng Nhà đa năng trường THCS Mường Cơi có nguồn vốn Ngân sách trung ương hỗ trợ thực hiện Chương trình MTQG xây dựng Nông thôn mới & nhân dân đóng góp với giá gói thầu 3.836.460.000 VND, đóng thầu ngày 07/02/2024.

Ngày 11/3/2024, Công ty xây dựng Tây Hồ tiếp tục được phê duyệt trúng thầu (Theo quyết định số 169/QĐ-BQL do ông Đinh Đức Thắng ký) với giá trúng thầu 3.814.360.000 VND. Sau đấu thầu tiết kiệm cho ngân sách: 22.100.000 đồng, bằng 0,57%.

Gói thầu số 04: Thi công xây dựng Nâng cấp tuyến đường Đinh Văn Tỷ đoạn từ QL37 đến Bản Mo 1 có nguồn vốn từ Nguồn xây dựng cơ bản tập trung và nhân dân đóng góp với giá gói thầu 4.366.279.000 VND, đóng thầu ngày 27/01/2024.

Ngày 11/3/2024, Công ty xây dựng Tây Hồ tiếp tục được phê duyệt trúng thầu theo quyết định số 172/QĐ-BQL do ông Đinh Đức Thắng ký với giá trúng thầu 4.335.391.000 VND. Sau đấu thầu tiết kiệm cho ngân sách: 30.888.000 đồng, bằng 0,7%.

Gói thầu số 04: Thi công xây dựng Nhà lớp học trường TH&THCS xã Tường Tiến có nguồn vốn Ngân sách trung ương hỗ trợ thực hiện Chương trình MTQG phát triển KTXH vùng đồng bào DTTS và miền núi với giá gói thầu 8.376.906.000 VND, đóng thầu ngày 29/02/2024.

Ngày 22/3/2024, Công ty xây dựng Tây Hồ tiếp tục được phê duyệt trúng thầu theo quyết định số 210/QĐ-BQL do ông Đinh Đức Thắng ký với giá trúng thầu 8.373.422.000 VND. Sau đấu thầu chỉ tiết kiệm cho ngân sách 3.484.000 đồng, bằng 0,04%.

Công ty xây dựng Tây Hồ với số nhân viên 21 người, việc công ty cùng lúc thực hiện 6 gói thầu kể trên (chưa kể các gói thầu tại một số chủ đầu tư khác) dấy lên nhiều lo lắng về việc trùng lặp nhân sự chủ chốt. Đây là một trong những vấn đề đã từng được nhiều chuyên gia nói đến và đặc biệt quan tâm, bàn luận.

Quyết định phê duyệt cho công ty xây dựng Tây Hồ trúng thầu

Từ những phân tích kể trên, các chuyên gia cho rằng cần xem xét và cải cách hoat động đầu tư công hiện tại, đặc biệt là công tác đấu thầu. Việc một số gói thầu có tính cạnh tranh kém, chỉ có một nhà thầu tham dự, nhà thầu thân quen liên tục trúng thầu cũng cần được quan tâm hơn, nhằm đảm bảo một sân chơi công bằng và minh bạch cho tất cả các bên tham gia.

Từ đó góp phần lựa chọn nhà thầu uy tín, đảm bảo công trình thi công chất lượng, đúng tiến độ, phục vụ quá trình giải ngân vốn đầu tư công đạt kế hoạch. 

Biện pháp để đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả, hiệu lực thi hành luật đấu thầu

Để tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác đấu thầu trên địa bàn tỉnh Sơn La nói riêng trong những tháng cuối năm 2024 và những năm tiếp theo, ngày 08/11/2024 Chủ tịch UBND tỉnh đã ban hành Chỉ thị số 12/CT-UBND yêu cầu: 

Đẩy mạnh công tác đấu thầu qua mạng theo đúng lộ trình quy định tại Điều 50 Luật Đấu thầu và đảm bảo hoàn thành tỷ lệ áp dụng đấu thầu qua mạng trong năm 2024 theo quy định tại khoản 8 Điều 97 Nghị định số 24/2024/NĐ-CP của Chính phủ, Nghị định số 115/2024/NĐ-CP, Nghị định số 23/2024/NĐ-CP. Người đứng đầu đơn vị được giao làm chủ đầu tư, Bên mời thầu các dự án, gói thầu phải chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND tỉnh nếu không hoàn thành tỷ lệ áp dụng đấu thầu qua mạng theo quy định.

Thực hiện công khai thông tin đầy đủ, chính xác và tổ chức lựa chọn nhà thầu qua Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia theo quy định; đăng tải đầy đủ thông tin đúng trách nhiệm và thời hạn theo quy định của pháp luật về đấu thầu trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia để tối ưu hoá việc lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư qua mạng, mở rộng đối tượng tiếp cận thông tin tới các nhà đầu tư tiềm năng trong nước và quốc tế; bao gồm cả việc đăng tải các thông tin, quyết định tại bước chuẩn bị đầu tư.

Nâng cao chất lượng công tác đấu thầu: Lập hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu; đánh giá hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất; làm rõ hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất; thẩm định hồ sơ mời quan tâm, hồ sơ mời sơ tuyển, hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu và thẩm định kết quả lựa chọn nhà thầu đảm bảo tuân thủ quy định của pháp luật đấu thầu.

Thực hiện nghiêm túc quy định của pháp luật về đấu thầu, trong đó lưu ý đẩy nhanh tiến độ tổ chức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư.

Quan tâm thực hiện tốt công tác tuyên truyền, phổ biến, tập huấn, nâng cao năng lực cho các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động đấu thầu. Tổ chức tuyên truyền, quán triệt thực hiện nghiêm túc pháp luật đấu thầu, cử cán bộ làm công tác đấu thầu tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, nghiệp vụ chuyên môn do Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp hoặc cơ sở đào tạo đấu thầu tổ chức theo quy định tại Điều 5 Thông tư số 02/2024/TT-BKHĐT. Các cơ quan đơn vị liên quan tổ chức các khóa đào tạo cấp chứng chỉ chuyên môn nghiệp vụ về đấu thầu để nâng cao nghiệp vụ về đấu thầu cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm công tác đấu thầu.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý kiến nghị, xử lý vi phạm. Thường xuyên nắm bắt các thông tin, phản ánh, kiến nghị về các hành vi tiêu cực, vi phạm trong đấu thầu để kịp thời xác minh, xử lý. Trường hợp cần thiết hoặc phát hiện vi phạm nghiêm trọng cần chủ động đề xuất thanh tra, kiểm tra đột xuất hoặc chuyển cơ quan điều tra xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật; thực hiện việc đăng tải thông tin xử lý vi phạm của nhà thầu, nhà đầu tư theo đúng trách nhiệm, gửi đến Bộ Kế hoạch và Đầu tư để theo dõi. Xử phạt vi phạm hành chính đối với chủ đầu tư, bên mời thầu, bên mời quan tâm theo thẩm quyền được pháp luật quy định (nếu có vi phạm) hoặc đề xuất người có thẩm quyền xử phạt theo quy định.

Quế Thư