Biến đổi khí hậu: Gấu Bắc Cực có nguy cơ tuyệt chủng vào cuối thế kỷ 21

MT&XH - Biến đổi khí hậu (BĐKH) đang làm thay đổi lớn môi trường sống của loài gấu Bắc Cực, khiến cho loài động vật ăn thịt lớn nhất Bắc Cực có thể tuyệt chủng vào cuối thế kỷ 21.

Mới đây, tại một nghiên cứu của các nhà khoa học công bố ngày 20/7 trên tạp chí Nature Climate Change, cho biết việc những tảng băng ở Bắc Cực dần biết mất sẽ buộc 19 quần thể gấu Bắc Cực trải dài từ biển Beaufort ngoài khơi Alaska đến vùng biển Bắc Cực thuộc Siberia phải di cư vào đất liền.

Và biến đổi khí hậu đang gây những ảnh hưởng nghiêm trọng đến loài gấu này, bởi chúng bị chia cách khỏi nguồn cung cấp thức ăn trong khoảng thời gian dài hơn so với thông thường. Nhịn ăn kéo dài sẽ khiến các cá thể gấu mẹ gặp khó khăn trong việc sinh sản và nuôi con, đồng thời giảm khả năng sống sót của các cá thể gấu con.

Gấu Bắc Cực gặp nhiều khó khăn khi môi trường sống bị thu hẹp (Ảnh: GETTY IMAGES)

Tiến sĩ Peter K. Molnar từ Đại học Toronto Scarborough nhận định, nếu lượng khí thải nhà kính tiếp tục nằm ở ngưỡng “thông thường đối với các doanh nghiệp” thì “ngoại trừ một quần thể nhỏ sinh sống tại vùng núi Bắc Cực hoang vu, toàn bộ gấu Bắc Cực đang sinh sống tại những khu vực khác sẽ đi đến bờ vực diệt vong”.

“Ngay cả khi lượng khí thải giảm xuống mức vừa phải, chúng ta vẫn không thể giữ được những quần thể gấu tại khu vực phía Nam của Bắc Cực do lượng lớn các tảng băng bị tan chảy”, nhà nghiên cứu Molnar nói.

Hầu hết gấu Bắc Cực sẽ chết đói vào cuối thế kỷ 21

Ước tính số lượng gấu Bắc Cực đang sinh sống tại Bắc Băng Dương có khoảng 25.000 cá thể.

Được biết, môi trường sống chính của loài này là băng biển, nơi gấu săn hải cẩu và cá bằng cách chờ chúng nổi lên trên các lỗ trên băng. Còn ở một số vùng, gấu Bắc Cực vẫn sống trên các tảng băng quanh năm mà không gặp trở ngại gì. Tuy nhiên, ở nhiều nơi khác, khí hậu ấm lên vào mùa xuân và mùa hạ khiến băng tan chảy làm loài này buộc phải lên bờ tạm trú.

Cũng theo tiến sĩ Molnar thì môi trường đất liền không cung cấp đủ lượng thức ăn cần thiết để duy trì quần thể gấu Bắc Cực.

Thông thường, gấu có thể nhịn ăn trong nhiều tháng mà vẫn sống sót nhờ vào lớp mỡ dày dưới da tích trữ năng lượng, vốn hình thành nhờ vào việc tiêu thụ sinh vật biển. Các tảng băng trên biển Bắc Cực hình thành vào mùa đông, tan chảy vào mùa xuân vào màu hè. Băng ở khu vực Bắc Băng Dương đã giảm khoảng 13% trong thập kỷ vừa qua so với mức trung bình trong khoảng thời gian 1981-2010.

Nghiên cứu của Tiến sĩ Molnar và các đồng nghiệp đã tính toán mức năng lượng tiêu thụ tối thiểu mà các cá thể gấu Bắc Cực cần để sống sót khi nhịn ăn. Trong trường hợp chúng đang trong quá trình nuôi con, mức năng lượng này thậm chí còn cao hơn.

Từ những kết quả nghiên cứu trên, cùng với các dự báo về biến đổi khí hậu dẫn đến sự tan ra của băng ở hai cực vào năm 2100, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng đối với hầu hết quần thể gấu Bắc Cực, thời gian mà chúng buộc phải nhịn ăn khi bị đẩy lên đất liền sẽ vượt quá khoảng thời gian cơ thể chúng có thể chịu đựng và sống bằng năng lượng tích trữ khi nhịn đói.

Như vậy, hầu hết gấu Bắc Cực trên Trái Đất sẽ chết đói vào cuối thế kỷ này.

Thời gian nhịn ăn của gấu Bắc Cực càng dài thì thời gian săn mồi và nạp năng lượng sẽ càng ngắn đi. Ngoài ra, những con gấu sẽ chật vật hơn trong việc bắt hải cẩu và cá vì sự thiếu hụt năng lượng trầm trọng.

Tại một phân tích cho thấy, số cá thể gấu Bắc Cực ở vùng biển Beaufort đã giảm tới 40%, xuống còn khoảng 900 con gấu, trong khoảng thời gian 2000-2010.

Hồi chuông cảnh tỉnh về vấn nạn môi trường

Theo nhà nghiên cứu Andrew Derocher thuộc Đại học Alberta: Quần thể gấu Bắc Cực có thể gặp phải nhiều biến đổi đáng kể trong khoảng thời gian ngắn. Chỉ cần một vài sự thay đổi tiêu cực và nghiêm trọng trong một hoặc hai năm là đủ để khiến số lượng cá thể giảm một cách mất kiểm soát.

Trong nhiều năm qua, sự tồn vong của gấu Bắc Cực đã trở thành biểu tượng cho tầm quan trọng và sự cấp thiết của công tác bảo vệ môi trường, giảm lượng khí carbon thải vào môi trường từ đó góp phần cứu lấy hệ sinh thái đang ngày càng đảo lộn.

Năm 2017 tại Canada, có những bức ảnh ghi lại các cá thể gấu Bắc Cực bị cô lập trên những tảng băng trôi hay đoạn video ghi lại cảnh một con gấu hốc hác lục lọi thùng rác như hồi chuông báo động về sự tan ra của băng hai cực và những hệ lụy khác. Nó không chỉ dừng lại ở sự diệt chủng của gấu Bắc Cực mà thậm chí có thể là của toàn thể sinh vật trên Trái Đất.

Những dự báo về nguy cơ đe dọa loài gấu trắng Bắc Cực đã buộc các nhà chuyên môn đưa ra những giải pháp thay thế như chương trình nhân giống nuôi nhốt hoặc sử dụng máy bay đưa chúng tới Nam Cực.

Tuy nhiên, trên thực tế không có phương pháp nào có thể giúp bảo tồn loài gấu Bắc Cực một cách bền vững ngoại trừ việc giữ được môi trường sống cho loài động vật này, thúc đẩy các giải pháp ngăn chặn tình trạng Trái đất ấm lên.

Trong một kịch bản phát thải khí nhà kính cao, chỉ có một số quần thể gấu Bắc Cực có thể tồn tại ở nơi rất xa phía Cực bắc. Và ngay cả khi đạt được mục tiêu giảm phát thải vừa phải, một số quần thể vẫn sẽ biến mất.

Gấu trắng Bắc Cực (Ursus maritimus) là một loài động vật có vú lớn của bộ Ăn thịt (Carnivora), họ Gấu (Ursidae). Chúng là loài động vật sống gần địa cực tìm thấy xung quanh Bắc Băng Dương và chúng là loài động vật ăn thịt lớn nhất trên đất liền.

Gấu Bắc Cực sinh sống trên lãnh thổ của năm quốc gia khác nhau. Chúng có mặt ở ngoài khơi bờ biển phía bắc và tây bắc Alaska, Canađa, Greenland, Svalbard (Na Uy) và Liên Bang Nga.Quần thể gấu Bắc Cực ước tính khoảng 16.000 đến 35.000, với khoảng 60% ở Canada.

Gấu Bắc Cực là hình ảnh thu nhỏ của cuộc sống băng giá phía bắc Trái Đất, song xét về mặt tiến hóa của sinh giới, nó là động vật xuất hiện khá muộn. Vào khoảng 50000 đến 100000 năm trước, một cuộc chạy đua để phát triển của loài gấu nhằm đương đầu với cuộc sống khắc nghiệt đã diễn ra trên vùng Bắc Cực. Trong quá trình này, chúng đã trải qua nhiều lần thay đổi đáng kể. Hai con gấu Bắc Cực đang đánh nhau, gần Churchill, Manitoba, Canada. Vùng Churchill có tỉ lệ gấu sinh ba cao hơn các nơi khác và gấu con sinh ở đây cũng sống độc lập sớm hơn bình thường

Con gấu Bắc Cực đực trưởng thành nặng từ 400 đến 600 kg và đôi khi nặng hơn 800 kg. Con cái có kích thước bằng khoảng một nửa con đực và thông thường cân nặng 200–300 kg. Con đực trưởng thành dài khoảng 2,4 đến 2,6 m; con cái là 1,9 đến 2,1 m. Con gấu Bắc Cực to nhất từng được ghi nhận cân nặng 1002 kg và đứng cao 3,39 m.

Gấu Bắc Cực là một ví dụ tiêu biểu của một động vật hoàn toàn thích nghi với môi trường. Chúng được nhận ra rất nhanh bởi màu lông trắng của chúng. Không giống như các loài động vật có vú khác sống gần vùng cực, chúng không bao giờ rụng lông để trở thành sẫm hơn trong mùa hè. Lông của chúng không phải là màu trắng, nó là không màu và rỗng, giống như tóc trắng ở người. Một đặc thù thú vị của lớp lông gấu Bắc Cực là chúng xuất hiện với màu đen khi chụp ảnh bằng ánh sáng tím. Một số người cho rằng điều này là do lông của chúng truyền ánh sáng tới lớp da màu đen của gấu để giữ cho nó đủ ấm trong mùa đông lạnh lẽo không có mặt trời. Tuy nhiên, các phép đo chứng tỏ rằng lông của chúng hấp thụ rất mạnh các tia tím và cực tím. Điều này giải thích tại sao da chúng thông thường có màu vàng. Đôi khi có những con gấu Bắc Cực có màu khác.

BT