Thiên nhiên với tính đa dạng sinh học và các chức năng hệ sinh thái đang suy thoái trên toàn thế giới
Đảm bảo sinh kế con người là tiền đề đảm bảo nền tương lai nhân loại. Ảnh Internet
Thiên nhiên bao hàm các khái niệm khác nhau, bao gồm đa dạng sinh học, hệ sinh thái, Mẹ Trái đất, các hệ thống của sự sống và nhiều khái niệm tương tự khác. Những đóng góp của thiên nhiên cho con người thể hiện các khái niệm khác nhau, trong khi lương thực, năng lượng và vật liệu đang được cung cấp ngày càng nhiều cho con người ở mọi nơi, làm mất khả năng cung cấp của thiên nhiên trong tương lai và liên tục làm suy yếu nhiều đóng góp khác của thiên nhiên. Đa dạng sinh học (ĐDSH) - sự đa dạng bên trong loài, giữa các loài và đa dạng các hệ sinh thái - đang bị suy giảm nhanh hơn bao giờ hết trong lịch sử loài người.
Thiên nhiên là thiết yếu cho sự tồn tại và chất lượng cuộc sống tốt đẹp của con người. Những đóng góp của thiên nhiên đối với con người là không thể thay thế hoàn toàn, một số là không thể thay thế. Thiên nhiên cung cấp lương thực, thực phẩm, năng lượng, dược phẩm và các tài nguyên gen cùng nhiều vật liệu thiết yếu khác cho phúc lợi và việc duy trì văn hóa của con người. Thiên nhiên phân phối nước ngọt, điều tiết khí hậu, cung cấp sự thụ phấn, kiểm soát sâu bệnh và giảm thiểu tác động của các thảm họa thiên nhiên. Sự đa dạng của thiên nhiên sẽ duy trì khả năng của con người trong việc lựa chọn các giải pháp thay thế khi phải đối mặt với một tương lai không chắc chắn.
Những đóng góp của thiên nhiên cho con người thường phân bổ không đồng đều theo không gian và thời gian cũng như giữa các thành phần xã hội khác nhau. Thường sẽ có sự đánh đổi trong việc sản xuất và sử dụng những đóng góp của thiên nhiên. Các lợi ích và gánh nặng liên quan đến việc sản xuất và sử dụng những đóng góp của thiên nhiên được phân bổ không đồng đều giữa các nhóm xã hội cũng như giữa các quốc gia và khu vực khác nhau. Những thay đổi này cùng với các thay đổi về công nghệ và thể chế có thể mang lại lợi ích cho một số người bằng chi phí của những người khác, đặc biệt là những người dễ bị tổn thương nhất. Sự mở rộng quá nhiều việc sản xuất lương thực, sợi và năng lượng sinh học đã diễn ra với sự trả giá của nhiều đóng góp khác của thiên nhiên đối với chất lượng cuộc sống, bao gồm điều tiết chất lượng nước và không khí, điều hòa khí hậu và cung cấp môi trường sống. Cũng có tồn tại cả sự tương hỗ, ví dụ như thực hành canh tác nông nghiệp bền vững sẽ làm tăng chất lượng đất, từ đó cải thiện được năng suất và các chức năng, dịch vụ khác của hệ sinh thái, như thu giữ cacbon, điều tiết chất lượng nước.
Thiên nhiên ở hầu khắp mọi nơi trên toàn cầu đã bị biến đổi đáng kể bởi những động lực từ con người, với đa số các chỉ số của hệ sinh thái và ĐDSH cho thấy mức độ 2. Giá trị được điều chỉnh theo đôla Mỹ thời giá năm 2015, có tính đến lạm phát. suy giảm nhanh chóng. 75% diện tích mặt đất đã bị biến đổi đáng kể, 66% diện tích đại dương đang chịu tác động tích lũy ngày càng tăng và hơn 85% diện tích đất ngập nước đã bị mất đi. Trong khi tốc độ mất rừng toàn cầu đã được giảm bớt kể từ năm 2000 nhưng cũng phân bổ không đồng đều. Tại hầu hết các vùng nhiệt đới có tính đa dạng sinh học cao, 32 triệu ha rừng nguyên sinh hoặc rừng phục hồi đã bị mất đi từ năm 2010 đến năm 2015. Phạm vi rừng nhiệt đới và cận nhiệt đới đang tăng lên ở một số quốc gia, và phạm vi toàn cầu của rừng ôn đới và rừng lá kim đang tăng lên. Một loạt các hành động - từ phục hồi rừng tự nhiên đến trồng các loại cây độc canh - đã góp phần vào sự gia tăng này, nhưng những hành động này lại có những hậu quả rất khác nhau đối với ĐDSH học và những đóng góp của nó đối với con người. Khoảng một nửa diện tích san hô tại các rạn san hô đã bị mất đi kể từ những năm 1870, với sự suy giảm ngày càng tăng trong những thập kỷ gần đây bởi biến đổi khí hậu đã làm trầm trọng thêm các động lực khác. Mức độ phong phú trung bình của các loài bản địa trong hầu hết các quần xã sinh vật lớn trên cạn đã giảm ít nhất 20%, có khả năng ảnh hưởng đến các quá trình hệ sinh thái và do đó ảnh hưởng đến đóng góp của tự nhiên cho con người; sự suy giảm này chủ yếu diễn ra kể từ năm 1900 và có thể đang gia tăng. Ở những khu vực có tính đặc hữu cao, ĐDSH bản địa thường bị tác động trầm trọng bởi các loài ngoại lai xâm hại. Kích thước quần thể của các loài động vật có xương sống hoang dã có xu hướng giảm trong 50 năm qua cả ở trên cạn, dưới nước ngọt và trên biển. Các xu hướng toàn cầu về quần thể côn trùng chưa được biết đến nhưng sự sụt giảm nhanh chóng đã được ghi nhận ở một số nơi.
Hoạt động của con người đe dọa đến nhiều loài, với sự tuyệt chủng toàn cầu hơn bao giờ hết. Trung bình khoảng 25% các loài động thực vật được đánh giá là đang bị đe dọa, cho thấy khoảng 1 triệu loài đã đối mặt với tuyệt chủng, trong đó rất nhiều loài có nguy cơ tuyệt chủng trong vài thập kỉ tới, trừ khi có hành động được tiến hành nhằm làm giảm cường độ các động lực gây mất ĐDSH. Nếu không, tốc độ tuyệt chủng các loài trên toàn cầu, vốn đã cao hơn ít nhất hàng chục đến hàng trăm lần so với mức trung bình trong 10 triệu năm qua, sẽ còn tăng nhanh hơn nữa.
Trên toàn cầu, các giống cây trồng và vật nuôi địa phương đang dần biến mất. Sự mất ĐDSH này, bao gồm cả đa dạng gen, gây ra nguy cơ nghiêm trọng cho an ninh lương thực toàn cầu bởi nó làm suy yếu khả năng chống chịu của nhiều hệ thống nông nghiệp trước các mối đe dọa như sâu bệnh, mầm bệnh và biến đổi khí hậu. Ngày càng ít các giống cây trồng và vật nuôi được trồng trọt, chăn nuôi, buôn bán và duy trì trên khắp thế giới, bất chấp nhiều nỗ lực của địa phương, bao gồm cả những nỗ lực của người bản địa và cộng đồng địa phương. Tới năm 2016, đã có 559 trong số 6.190 giống vật nuôi làm thực phẩm (hơn 9%) đã bị tuyệt chủng và ít nhất 1000 giống nữa trong tình trạng đe dọa. Sự suy giảm tính đa dạng của các giống canh tác, các giống hoang dã có liên quan và các giống vật nuôi là biểu hiện của hệ sinh thái nông nghiệp kém chống chịu hơn với biến đổi khí hậu, sâu hại và mầm bệnh trong tương lai.
Các sinh vật đang tiến gần hơn tới nạn diệt chủng cần được bảo vệ. Ảnh Internet
Các quần xã sinh vật ngày càng trở nên giống nhau ở cả các hệ thống được quản lý và không được quản lý bên trong một vùng cũng như giữa các vùng khác nhau. Quá trình do con người gây ra này đã dẫn đến mất ĐDSH địa phương, bao gồm các loài đặc hữu, mất các chức năng của hệ sinh thái và những đóng góp của thiên nhiên cho con người.
Những thay đổi do con người gây ra đang tạo điều kiện cho quá trình tiến hóa sinh học diễn ra nhanh chóng - nhanh đến mức có thể thấy rõ tác động của nó chỉ trong vài năm, thậm chí nhanh hơn. Tác động có thể là tích cực hoặc tiêu cực đối với ĐDSH và các hệ sinh thái, song nó có thể tạo nên sự không chắc chắn về tính bền vững của các loài, chức năng của hệ sinh thái và việc cung cấp những đóng góp của thiên nhiên cho con người. Khi đó, các chiến lược quản lý bền vững sẽ được xây dựng để tác động đến quỹ đạo tiến hóa nhằm bảo vệ các loài dễ bị tổn thương và giảm tác động của các loài không mong muốn (như cỏ dại, sâu hại hoặc mầm bệnh). Sự suy giảm trên diện rộng về phân bố địa lý và kích thước quần thể của nhiều loài đã cho thấy rõ rằng mặc dù sự thích nghi của quá trình tiến hóa đối với những tác động do con người có thể nhanh chóng, song nó không đủ để giảm thiểu hoàn toàn các tác động đó. Những biến đổi trên ngày càng làm báo động hệ sinh thái, tính đa dạng sinh học của thiên nhiên qua đó cần con người có hành động bảo vệ tương ứng để đảm bảo sinh kế con người, bảo tồn đa dạng hệ sinh thái.
Long Vân
Tin nóng
- Những nội dung chủ yếu của Phát luật quy định về nhân sự chủ chốt trong hồ sơ mời thầu cần biết
09/12/2024 10:11:02 SA
- Nâng cao ý thức, tuân thủ pháp luật trong công tác đầu tư xây dựng
29/11/2024 10:59:14 SA
- Chú trọng kiểm tra đối với những gói thầu có ít nhà thầu tham dự, giá trị tiết kiệm thấp
27/11/2024 4:07:27 CH
- Các hình thức đấu thầu phổ biến mới nhất theo quy định hiện nay
26/11/2024 8:54:40 SA
- Bảo tồn không gian làng trong xây dựng nông thôn mới và quá trình đô thị hóa ở Bắc Ninh
14/11/2024 2:09:56 CH