Tăng cường minh bạch ranh giới đất đai: Giải pháp nhìn từ thực tiễn

Quản lý đất đai là một trong những lĩnh vực nhạy cảm và có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân tại các khu vực đô thị nông thôn đang phát triển. Việc xác định ranh giới, kiểm soát xây dựng và bảo vệ quyền sử dụng đất hợp pháp không chỉ là yêu cầu hành chính, mà còn là nền tảng để bảo đảm sự ổn định xã hội, bảo vệ môi trường và duy trì không gian sống bền vững.

Bối cảnh đô thị hóa và yêu cầu tăng cường minh bạch ranh giới đất đai

Trong bối cảnh quá trình đô thị hóa lan rộng tại nhiều khu vực ven đô Hà Nội, yêu cầu hoàn thiện công tác quản lý đất đai ngày càng trở nên cấp thiết. Các biến động về dân cư, hạ tầng và nhu cầu sử dụng đất đặt ra đòi hỏi mới đối với việc xác định ranh giới, cập nhật thông tin địa chính và giám sát hiện trạng ngoài thực địa. Đây không chỉ là nhiệm vụ kỹ thuật, mà còn là nền tảng để bảo đảm ổn định xã hội, phòng ngừa tranh chấp và tạo điều kiện cho phát triển bền vững.

Thực tế cho thấy, tại nhiều địa phương, khoảng cách giữa hồ sơ quản lý với tình trạng sử dụng đất ngoài thực tế vẫn còn đáng kể. Khi quy trình kiểm tra chưa chặt chẽ hoặc thông tin chưa được công khai, nguy cơ phát sinh mâu thuẫn giữa các hộ dân, thậm chí kéo dài thành khiếu nại phức tạp, là điều khó tránh khỏi. Những trường hợp cụ thể vì thế đóng vai trò như “dữ liệu thực nghiệm”, giúp nhận diện các điểm nghẽn trong hệ thống quản lý và đưa ra khuyến nghị cải thiện phù hợp.

Một phần diện tích đất hợp pháp của công dân bị đổ bê tông lấn chiếm làm lối đi chung.

Từ cách tiếp cận này, vụ việc liên quan đến thửa đất của công dân T.Q.X tại xã Hạ Bằng, huyện Thạch Thất, Hà Nội trở thành một ví dụ điển hình để phân tích. Không chỉ phản ánh dấu hiệu bất cập trong kiểm tra, xác minh và bảo vệ ranh giới sử dụng đất, trường hợp này còn góp phần làm rõ những thách thức mà chính quyền cơ sở phải đối mặt trong bối cảnh xử lý tranh chấp ngày càng đa chiều. Những phân tích dưới đây được triển khai theo hướng trung tính, dựa trên thông tin công dân cung cấp nhằm xem xét khía cạnh quản lý, môi trường và quy trình giải quyết khiếu nại qua đó đề xuất các giải pháp tăng cường minh bạch ranh giới đất đai.

Từ thửa đất hợp pháp… đến nguy cơ bị lấn chiếm và phá hoại tài sản

Theo nội dung đơn thư của công dân T.Q.X, ông là người sử dụng hợp pháp thửa đất số 590, tờ bản đồ số 22, diện tích 157 m² tại thôn Yên Mỹ, xã Hạ Bằng. Khi tiến hành xây dựng tường bao từ ngày 17–19/11/2025, gia đình liên tiếp bị người khác cản trở, đập phá công trình, gây gián đoạn thi công và ảnh hưởng đến tài sản.

Đơn phản ánh của ông T.Q.X

Công dân đã trình báo Công an xã Hạ Bằng, tuy nhiên hành vi cản trở vẫn tiếp diễn nhiều lần. Một số cá nhân tiếp tục lợi dụng lúc đêm muộn đập phá tường bao trên thửa đất nhà ông T.Q.X dẫn đến nguy cơ xung đột ngày càng phức tạp.

Đất không được bảo vệ đúng ranh giới – Quy hoạch và môi trường bị ảnh hưởng

Thửa đất nằm trong khu dân cư đang phát triển, có liên quan đến hạ tầng giao thông và hệ thống thoát nước chung của thôn Yên Mỹ. Tuy nhiên:

Việc lấn chiếm khiến mốc giới bị thay đổi,

Thi công bị gián đoạn gây ảnh hưởng đến cảnh quan,

Mâu thuẫn giữa các hộ kéo dài khiến khu vực mất an ninh trật tự.

Tương tự nhiều vụ việc ở ngoại thành Hà Nội, tranh chấp kéo dài khiến đất không thể xây dựng, không thể đầu tư, trở thành khu vực nhếch nhác, tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm và phá vỡ định hướng quy hoạch dân cư.

Bức tường bảo vệ đất hợp pháp của người dân bị phá hoại vào buổi đêm.

Lỗ hổng trong giám sát, xác minh và giải quyết khiếu nại

Mặc dù sự việc đã được công dân phản ánh nhiều lần lên UBND xã Hạ Bằng, nhưng chưa được giải quyết triệt để. Các điểm nổi bật cho thấy cần có sự rà soát lại quy trình:

Công tác kiểm tra hiện trạng đất chưa được thực hiện kịp thời.

Chưa xác minh ranh giới có sự chứng kiến của các hộ liên quan.

Việc ngăn chặn hành vi vi phạm chưa được áp dụng đầy đủ theo thẩm quyền.

Cơ chế phối hợp giữa chính quyền công an địa chính chưa hiệu quả.

Dư luận đặt ra câu hỏi
Tại sao việc lấn chiếm đất, phá hoại tài sản tái diễn nhiều ngày nhưng không được xử lý dứt điểm?
Nguyên nhân do thiếu nhân lực, thiếu kiểm tra hay do quy trình không rõ ràng?

Đây là vấn đề không mới trong công tác quản lý đất đai tại các vùng ven đô.

Bài học quản lý: Những thiếu sót có thể gây hệ lụy dài hạn

Vụ việc tại Hạ Bằng cho thấy:

Một sai sót nhỏ trong giám sát ranh giới có thể dẫn tới tranh chấp kéo dài nhiều năm.

Thiếu minh bạch thông tin khiến người dân bị rơi vào thế bất lợi trong bảo vệ quyền lợi.

Cơ quan quản lý bị động khi để xung đột xảy ra và leo thang.

Môi trường sống bị ảnh hưởng bởi xây dựng trái phép và lều lán không đảm bảo vệ sinh.

Quy hoạch khu dân cư bị “phá vỡ mềm” – âm thầm nhưng khó khắc phục.

Quản lý đất đai không chỉ là công tác hành chính mà là yếu tố quyết định chất lượng môi trường sống.

Giải pháp khắc phục: Cần quy trình chuẩn giám sát mạnh công nghệ hóa dữ liệu

Hoàn thiện quy trình xác minh và xử lý vi phạm

Rà soát toàn bộ hiện trạng thửa đất 590.

Công khai biên bản kiểm tra ranh giới.

Áp dụng các biện pháp ngăn chặn xây dựng trái phép theo luật định.

Chuẩn hóa hồ sơ – đối chiếu dữ liệu địa chính

Xác định rõ ranh giới qua bản đồ 299, bản đồ VN2000 và mốc thực địa.

Đối chiếu thông tin từ phòng TN&MT huyện Thạch Thất.

Xử lý minh bạch các tranh chấp phát sinh

Tổ chức đối thoại 3 bên: chính quyền – hộ sử dụng đất – hộ tranh chấp.

Trích xuất hồ sơ, công khai hình ảnh, nhật ký xử lý.

Nâng cao năng lực cán bộ địa chính

Tập huấn về quy trình giải quyết khiếu nại đất đai.

Tăng cường giám sát độc lập của MTTQ và cộng đồng.

Ứng dụng công nghệ thông tin

Số hóa toàn bộ hồ sơ đất đai của xã Hạ Bằng.

Công khai bản đồ GIS ranh giới các thửa đất.

Mỗi hồ sơ khiếu nại được gắn mã QR theo dõi tiến độ.

Kết luận: Cần hành động dứt điểm – bảo đảm quyền lợi người dân và kỷ cương quản lý

Lấn chiếm đất đai, phá hoại tài sản và cản trở quyền sử dụng đất hợp pháp là vấn đề nghiêm trọng, nếu không xử lý kịp thời sẽ gây bất ổn và mất niềm tin của người dân. Vụ việc ở xã Hạ Bằng là lời cảnh báo về tầm quan trọng của quản lý ranh giới đất và quy trình giải quyết khiếu nại.

Các giải pháp cần được triển khai đồng bộ, nghiêm túc và có sự giám sát thường xuyên. Đây không chỉ là bảo vệ quyền lợi chính đáng của công dân T.Q.X, mà còn là nhiệm vụ bảo đảm trật tự, kỷ cương và sự phát triển bền vững của cộng đồng địa phương.

PV