Đa dạng sinh học và ngăn chặn đại dịch trong tương lai ở Châu Phi

MT&XH - Vào ngày 5/6 hàng năm, Ngày Môi trường Thế giới được tổ chức. Chủ đề của năm nay là đa dạng sinh học. Một số thông điệp được đưa ra như: Bảo vệ môi trường, ngăn chặn đại dịch… Theo sau Ngày Môi trường Thế giới, UNESCO MAB ở Châu Phi đã bắt tay với Môi trường Liên Hợp Quốc Châu Phi, Ủy ban Liên minh Châu Phi, Văn phòng Khu vực Châu Phi của Hội đồng Khoa học Quốc tế (ISC) và Trung tâm Xuất sắc về Quản lý Tài nguyên và Đa dạng Sinh học. Tại Đại học ở Rwanda, đã tổ chức một hội thảo trực tuyến về đa dạng sinh học và phòng chống đại dịch trong tương lai ở Châu Phi vào ngày 17/6/2020.

Các chuyên gia làm việc trong lĩnh vực đa dạng sinh học và bảo tồn môi trường, các bộ của chính phủ, giáo sư đại học, giảng viên và cộng đồng thanh niên từ châu Phi đã thảo luận một loạt các chủ đề như: Khám phá lý do bảo vệ môi trường sống tự nhiên còn lại ở châu Phi; hiểu mối quan hệ giữa tính toàn vẹn và chức năng của hệ sinh thái và cân bằng sự tương tác của con người với hệ sinh thái; bảo vệ sự đa dạng các loài tự nhiên và đảm bảo buôn bán động vật hoang dã bền vững, hợp pháp và an toàn; và đánh giá cao vai trò của Khung đa dạng sinh học toàn cầu sau năm 2020.

Hơn 70% các bệnh truyền nhiễm có nguồn gốc từ động vật hoang dã và sự lây lan của các bệnh trở nên trầm trọng hơn do buôn bán động vật hoang dã, thị trường động vật hoang dã, hủy hoại môi trường sống và biến đổi khí hậu… Biến đổi khí hậu cũng đang khuếch đại sự lây lan của các bệnh truyền nhiễm vượt ra ngoài phạm vi địa lý tự nhiên của chúng. UNESCO có vai trò quan trọng trong việc đàm phán các hành động nhằm ngăn chặn bệnh truyền nhiễm thông qua kích thích hành động xuyên biên giới và các nỗ lực hợp tác trên toàn khu vực, xây dựng năng lực trong chính phủ và trong các tổ chức tích cực phát triển bền vững và bảo tồn môi trường.

Bảo vệ sự đa dạng sinh học là trách nhiệm của mọi người (Ảnh minh họa: Internet).

Trong bài phát biểu khai mạc, bà Ann Therese Ndong-Jatta, Giám đốc Văn phòng Giáo dục ở Châu Phi (UNESCO) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sử dụng bằng chứng khoa học để thông báo chính sách giúp chính phủ hiểu cách ưu tiên mục tiêu bảo tồn đa dạng sinh học. Bà kêu gọi sự tham gia hiệu quả giữa các nhà khoa học và các nhà hoạch định chính sách cho các quyết định chính sách và hành động bảo tồn dựa trên bằng chứng.

Tiến sĩ Mahama Ouedraogo, Giám đốc Nhân sự, Khoa học và Công nghệ (HRST) của Ủy ban Liên minh Châu Phi (AUC), cũng nhấn mạnh rằng các công nghệ như: Hệ thống thông tin địa lý đưa vào sử dụng để theo dõi sự bùng phát dịch bệnh và đưa ra các giải pháp công nghệ để phát hiện đồng thời để giúp giảm thiểu đại dịch. Ông kêu gọi tất cả các bên liên quan và các đối tác thực hiện đánh giá và đánh giá tác động xã hội, kinh tế và môi trường, đồng thời xây dựng các chiến lược ứng phó với COVID-19.

Tiến sĩ Mahama bày tỏ sự sẵn sàng tham gia và hỗ trợ các nhóm ở châu Phi khác nhau trong việc giải quyết các vấn đề chính ảnh hưởng đến lục địa này.

Tiến sĩ Juliette Biao Koudenoukpo, Giám đốc và Đại diện Văn phòng khu vực UNEP ở Châu Phi đã chuyển một số thông điệp trong bài phát biểu của bà. Bà nhấn mạnh tầm quan trọng của đa dạng sinh học trong phát triển bền vững và nhu cầu khai thác, phát triển nguồn thông tin khoa học, kiến ​​thức bản địa và châu Phi trong việc đối đầu với việc mất đa dạng sinh học như: Biến đổi khí hậu, dân số tăng nhanh, buôn bán trái phép động vật hoang dã và các loài ngoại lai xâm lấn.

Đưa ra những nhận xét đặc biệt tại hội thảo trực tuyến, bà Shamila Nair-Bedouelle - Trợ lý Tổng Giám đốc Khoa học Tự nhiên, UNESCO Paris, đã giới thiệu chương trình Con người và Sinh quyển của UNESCO (MAB) và nhấn mạnh tầm quan trọng của dự trữ sinh quyển. Bà nhấn mạnh sự cần thiết phải thúc đẩy các nỗ lực chung trong việc bảo tồn thiên nhiên và mọi sinh vật trên trái đất. Bà cũng bày tỏ sự cần thiết phải thúc đẩy các nền tảng đa dạng sinh học của thanh niên để tăng cường hợp tác và đào tạo trong giới trẻ, mang lại cho họ sự công bằng giữa các thế hệ để khôi phục đa dạng sinh học của chúng ta.

Trong bài phát biểu đặc biệt của mình, Tiến sĩ Jeanne'Arcrc Mujawamariya, Bộ trưởng Bộ Môi trường của Chính phủ Rwanda, đã chia sẻ kinh nghiệm về cách Rwanda đang xây dựng một quốc gia xanh và chống chịu khí hậu, coi trọng và hỗ trợ đa dạng sinh học.

Con người đang góp phần làm suy giảm đa dạng sinh học. (Ảnh minh họa: Internet)

“Rwanda đã thành lập hai công viên quốc gia mới để bảo vệ động vật hoang dã và thông qua luật bảo vệ các khu rừng tự nhiên còn sót lại và các khu rừng trên toàn quốc. Bà cũng thông tin rằng Chính phủ Rwandan đang huy động các nguồn tài chính cho bảo tồn và phục hồi đa dạng sinh học và đặt mục tiêu đạt 2%. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) vào năm 2030, tăng từ 0,9% hiện nay”, Tiến sĩ Jeanne'Arcrc Mujawamariya nói.

Sau Lễ khai mạc, một loạt các bài thuyết trình từ các chuyên gia đa dạng sinh học và các nhà sinh học bảo tồn. Các bài thuyết trình bao gồm:

•        Đa dạng sinh học và ngăn ngừa đại dịch tương lai ở châu Phi của Tiến sĩ Aida Cuni-Sanchez, Nhà nghiên cứu sau tiến sĩ từ Đại học York, Vương quốc Anh;

•        Vai trò của bảo tồn cộng đồng trong việc tránh đại dịch tiếp theo của Tiến sĩ Fola Babalola, Giảng viên cao cấp và nhà nghiên cứu từ Đại học Ilorin, Nigeria;

•        COVID-19 và tác động của nó đối với các loài có nguy cơ tuyệt chủng (Vượn lớn) - những gì có thể được thực hiện để đối phó với đại dịch trong tương lai của Tiến sĩ Julius Nziza từ Gorilla Bác sĩ, Rwanda

•        Tích hợp quy hoạch sử dụng đất, khả năng phục hồi biến đổi khí hậu và lập kế hoạch và chính sách thích ứng cho sự chuẩn bị đại dịch trong tương lai của Tiến sĩ Jane Olwoch, Giám đốc điều hành của Trung tâm dịch vụ khoa học Nam Phi về biến đổi khí hậu và quản lý đất thích ứng, Nam Phi;

•        Ngăn chặn đại dịch tiếp theo của Giáo sư Beth A. Kaplin, Giám đốc Quyền của Trung tâm Xuất sắc về Quản lý Tài nguyên thiên nhiên & Đa dạng sinh học (CoEB), Đại học Rwanda.

Cuộc họp khuyến cáo cộng đồng và Chính phủ châu Phi phải tiến tới đề cử thêm dự trữ sinh quyển (BRs) để duy tri sự tồn tại của tự nhiên và xã hội.

Theo một nghiên cứu mới đây đăng trên tạp chí danh tiếng PLOS ONE, các nhà khoa học Anh cảnh báo, các loài thực vật châu Phi có thể phải đối mặt với sự tuyệt chủng hàng loạt nhanh hơn dự báo. Tốc độ gia tăng nồng độ CO2 trong không khí hiện nay có thể khiến hơn 30% diện tích thảm thực vật tại châu Phi biến mất thời gian tới, kéo theo sự ảnh hưởng nghiêm trọng tới các hệ sinh thái cơ bản toàn cầu. Cũng theo nghiên cứu này, mức độ mất đa dạng sinh học, dự kiến xảy ra ở phía đông nam châu Phi trong khoảng 100 năm tới, sẽ “rõ ràng” hơn bất cứ sự biến đổi nào mà thế giới từng chứng kiến.

Nghiên cứu chỉ ra rằng, đa dạng sinh học nhiệt đới và cận nhiệt đới đang suy giảm một cách nhanh chóng, trong bối cảnh Trái đất ngày càng ấm lên do ảnh hưởng của tình trạng biến đổi khí hậu toàn cầu. Sự suy giảm này là do nồng độ CO2 trong khí quyển tăng, ảnh hưởng trực tiếp sự sống của các loại thực vật chuyên biệt trong vùng. Các nhà khoa học lý giải, mặc dù CO2 là thành phần chủ yếu của quá trình quang hợp giúp các loài thực vật sinh trưởng, song nếu ở nồng độ cao hơn bình thường, CO2 sẽ khiến các loài cỏ dại mọc nhanh hơn, dần tiêu diệt toàn bộ các loài thực vật khác trong hệ sinh thái thảm thực vật. Theo Tiến sĩ C.Ma-ghin, giảng viên Đại học Hê-ri-ốt Oát (Anh), qua việc phân tích các mẫu dung dịch chiết xuất từ một số loài thực vật có dầu tại các thảm cỏ, các nhà khoa học nhận thấy thành phần các chất vô cơ mang độc tính ngày càng gia tăng. Đây là minh chứng cho thấy nồng độ CO2 trong không khí chạm mức nguy cấp.

BT