Thu phí rác thải theo khối lượng: Hình thành thói quen bảo vệ môi trường đến từng người, từng nhà

Người dân vẫn còn nhiều băn khoăn về việc chính quyền địa phương áp dụng phương án thu phí rác thải theo khối lượng thay vì bình quân đầu người, để giải đáp những băn khoăn này, Tạp chí Môi trường và Xã hội đã có buổi trao đổi với ông Đỗ Anh Khang - Phó Chủ tịch UBND Quận Gò Vấp.

Trong thời gian qua, Quận Gò Vấp đã áp dụng phương án thu phí rác thải theo khối lượng thay vì bình quân đầu người, cùng với đó là áp dụng chính sách thu phí cao hơn đối với những hộ dân không phân loại rác thải. Đối với các quyết định này tuy phù hợp với xu hướng phát triển, bảo vệ môi trường của quốc gia nhưng khi áp dụng vào địa bàn có gặp nhiều khó khăn nhất định. Đặc biệt là việc người dân dân đặt nhiều vấn đề về cách thu phí rác thải và tính khả thi khi áp dụng chính sách này.

Theo đó, để giải đáp các thắc mắc của người dân và để tuyên truyền đúng kế hoạch của UBND Quận Gò Vấp trong việc áp dụng tính phí rác thải theo khối lượng Tạp chí Môi trường và Xã hội đã có buổi trao đổi với ông Đỗ Anh Khang – Phó chủ tịch UBND Quận Gò Vấp về việc triển khai thực hiện thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn theo Quyết định số 38/2018/QĐ-UBND và Quyết định số 20/2021/QĐ-UBND của UBND TP Hồ Chí Minh.

Ông Đỗ Anh Khang (áo trắng) - Phó Chủ tịch UBND Quận Gò Vấp.

PV: Việc áp dụng thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt đối với các hộ dân, hộ kinh doanh và doanh nghiệp được áp dụng với giá bao nhiêu, như thế nào? Ai sẽ là người thực hiện thu giá dịch vụ?

Ông Đỗ Anh Khang

Về giá dịch vụ thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt, UBND quận Gò Vấp đã ban hành Quyết định số 4753/QĐ-UBND ngày 31/12/2021 của Ủy ban nhân dân quận Gò Vấp về việc ban hành giá dịch vụ thu gom tại nguồn và dịch vụ vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn quận Gò Vấp; sau đó  đã điều chỉnh tại Quyết định số 2928/QĐ-UBND ngày 06/10/2022.

Theo đó, giá dịch vụ vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt đối với các hộ dân, hộ kinh doanh và doanh nghiệp sẽ được điều chỉnh theo lộ trình, hiện tại ngân sách nhà nước vẫn hỗ trợ chi trả một phần tiền vận chuyển và đến một thời gian sau này tiền vận chuyển sẽ do chủ nguồn thải thanh toán 100% và khi đó nhà nước sẽ không hỗ trợ nữa.

Tiền vận chuyển do Ủy ban nhân dân 16 phường thu hộ, năm 2022 đóng 1 lần cho cả năm.Các phường cần phối hợp chặt chẽ với đơn vị thu gom xác định khối lượng phát thải để tính giá phải nộp đúng, đủ.

Đến năm 2023, 2024, 2025, giá vận chuyển sẽ thay đổi trên cơ sở giá ban hành theo Quyết định số 2928/QĐ-UBND ngày 06/10/2022 của Ủy ban nhân dân quận Gò Vấp V/v điều chỉnh giá dịch vụ thu gom tại nguồn và giá dịch vụ vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn quận Gò Vấp và thuế GTGT áp dụng tại thời điểm tương ứng.

Về tổ chức thu giá dịch vụ thu gom: chủ nguồn thải trả trực tiếp cho người đang đi thu gom trực tiếp tận nhà (xã viên HTX Môi trường Gò Vấp, các công ty đang hoạt động thu gom trên địa bàn quận).

Về thu giá dịch vụ vận chuyển: do Ủy ban nhân dân 16 phường tổ chức thu hộ giá dịch vụ vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt đối với các chủ nguồn thải trên địa bàn phường, chuyển số tiền thu được về Phòng Tài nguyên và Môi trường để thanh toán cho đơn vị vận chuyển.

PV: Mục đích và các yêu cầu đối với người dân khi triển khai thực hiện thu giá địch vụ thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt?

Ông Đỗ Anh Khang: Trước đây, Thành phố chịu toàn bộ chi phí chi trả cho công tác vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt. Tuy nhiên, hiện nay, một trong những nguyên tắc của Luật Bảo vệ môi trường quy định: “Cơ quan, tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình và cá nhân được hưởng lợi từ môi trường có nghĩa vụ đóng góp tài chính cho hoạt động bảo vệ môi trường; gây ô nhiễm, sự cố và suy thoái môi trường phải chi trả, bồi thường thiệt hại, khắc phục, xử lý và chịu trách nhiệm khác theo quy định của pháp luật”.

Vì vậy, các chủ nguồn thải phải có nghĩa vụ thanh toán các chi phí phát sinh, cụ thể là tiền vận chuyển CTRSH và từ năm 2025 trở đi còn phải chi trả tiền xử lý CTRSH theo giá do nhà nước quy định.

UBND quận mong rằng, người dân, tổ chức, doanh nghiệp trên địa bàn hiểu rõ các quy định pháp luật, trách nhiệm của mỗi người đối với công tác bảo vệ môi trường. Một mặt, chung tay giữ gìn vệ sinh chung, thực hiện phân loại chất thải rắn tại nguồn, chuyển giao rác đúng quy định và thực hiện các nghĩa vụ cho nhà nước đầy đủ.

Đồng thời, mức giá giá dịch vụ thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt được xây dựng trên cơ sở mức lương và hệ số lương, định mức chi phí chung và lợi nhuận định mức, số người bình quân trong 1 hộ, định mức phát thải …

PV: Hiện nay Quận đã có những kế hoạch gì để triển khai giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt để dân hiểu và chấp hành theo quy định?

Ông Đỗ Anh Khang: Ủy ban nhân dân quận ban hành Kế hoạch số 3984/KH-UBND ngày 24/10/2022 của UBND quận Gò Vấp  triển khai thực hiện giá dịch vụ thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn quận Gò Vấp.

Đồng thời, UBND Quận đã giao cho các phòng ban chuyên môn, phối hợp Ủy ban nhân dân 16 phường tăng cường tuyên truyền cho người dân hiểu và tham gia thực hiện nộp giá dịch vụ vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt. Trong hơn 10 ngày triển khai, hiện đã thu được trên 3,9 tỷ đồng, đạt trên 18,7% tổng dự toán phải thu.

Thu phí rác thải theo khối lượng sẽ giúp người dân hình thành thói quen phân loại rác tại nguồn 

PV: Hiện nay có một số hộ dân đã và đang “né” tránh việc đóng tiền thu gom, xử lý chất thải bằng cách vứt rác tại một số điểm sẽ là điểm tập kết bãi rác công cộng. Vì vậy những trường hợp này sẽ được xử lý như thế nào?

Ông Đỗ Anh Khang: UBND quận đã chỉ đạo UBND 16 phường rà soát, tiến hành đến từng địa chỉ phát sinh chất thải (nhà dân, công ty, xí nghiệp, trường học ….) để tuyên truyền, hướng dẫn và đề nghị thực hiện nghĩa vụ nộp tiền vận chuyển. Qua đó, rà soát và đảm bảo 100% chủ nguồn thải phải thực hiện ký hợp đồng thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt và thực hiện các nghĩa vụ theo quy định.

Bên cạnh đó, tăng cường tuần tra, kiểm tra phát hiện những trường hợp cố tình vất rác không đúng nơi quy định để xử lý theo Nghị định 45/2022/NĐ-CP.

Chúng tôi xác định tập trung công tác tuyên truyền cho người dân hiểu về các khoản nghĩa vụ phải thực hiện, hiểu được cơ cấu giá dịch vụ phải gồm 3 cấu thành: tiền thu gom + tiền vận chuyển + tiền xử lý. Trước đây, người dân nghĩ hàng tháng họ đóng tiền cho người đi gom rác là đã bao gồm tất cả các khoản thu gom và vận chuyển. Nay, tuyên truyền để họ hiểu rõ ngoài tiền trả cho việc thu gom tại nguồn của người đi gom, họ còn phải thanh tóan tiền vận chuyển từ các điểm hẹn, trạm trung chuyển về các bãi xử lý. Bên cạnh đó, sau này họ còn có nghĩa vụ chi trả tiền xử lý chất thải rắn sinh hoạt nữa. 

PV: Tại những khu chung cư, phần lớn các hộ dân không quy định giờ đổ rác, ai muốn đổ lúc nào cũng được miễn tiện. Vậy liệu lúc này, tại điểm vứt rác có người sẽ dảm nhiệm chức danh giám sát phân loại rác và cân rác hay không? Có biện pháp nào để quản lý chặt chẽ việc người dân vứt rác và cân rác không?

Ông Đỗ Anh Khang: Tại các khu chung cư thông thường Ban quản lý chung cư sẽ có các điểm đổ rác tập trung hoặc đổ rác từ thùng rác trong các căn hộ chung cư thông qua đường ống chuyển thẳng xuống khu vực để rác của chung cư. Do đó thời gian bỏ rác của người dân trong các căn hộ chung cư do Ban quản lý chung cư quy định. Việc phân loại hay giám sát phân loại và cân rác do Ban quản lý, quản trị chung cư quy định (nếu thấy cần thiết). Sau đó đơn vị thu gom sẽ đến thu gom rác của chung cư chuyển đến các điểm hẹn hoặc trạm trung chuyển.

Về phương pháp xác định khối lượng rác phát sinh:

Căn cứ theo nội dung hướng dẫn tại Công văn 811/LCQ-STNMT-STC-STP-CT của Ngày 29/01/2019 Liên cơ quan Sở Tài nguyên và Môi trường - Sở Tài chính - Sở Tư pháp - Cục thuế thành phố. Ngoài Phương pháp 1: cân xác định khối lượng của các đối tượng theo thực tế phát sinh. Có thể áp dụng Phương pháp 2: xác định khối lượng theo dung tích thùng chứa với hệ số quy đổi 1m3 ~ 420kg (Căn cứ theo Quyết định số 17/2001/QDD-BXD ngày 07/8/2021 của Bộ Xây dựng về việc ban hành tập định mức dự toán chuyên ngành vệ sinh môi trường đô thị), trên cơ sở đó quy đổi thành khối lượng phát sinh theo kg hoặc tấn.

Do đó, ngoài phương pháp cân ký rác, đơn vị thu gom và ban quản trị chung cư có thể căn cứ theo dung tích thùng và số lượng thùng rác của chung cư phát sinh để tính khối lượng rác hàng ngày của chung cư

Xin cảm ơn ông đã chia sẻ!

Hoàng Ngọc