Kết nối doanh nghiệp – nhà trường: Giải bài toán nhân lực cho công nghiệp chủ lực Hà Nội.

Hà Nội, tháng 9/2025 – Trong bối cảnh công nghiệp Thủ đô đang chuyển mình mạnh mẽ với yêu cầu đổi mới công nghệ, tự động hóa, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế, câu chuyện về nhân lực chất lượng cao trở thành mối quan tâm hàng đầu. Hội nghị kết nối các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghiệp chủ lực (SPCNCL) với cơ sở đào tạo, dạy nghề, do Sở Công Thương Hà Nội phối hợp Hiệp hội Doanh nghiệp Sản xuất Sản phẩm Công nghiệp Chủ lực Hà Nội (HAMI) tổ chức sáng 11/9, đã khẳng định tầm quan trọng sống còn của việc liên kết chặt chẽ giữa “nhà trường – doanh nghiệp – nhà nước”.

Hiện nay, Hà Nội có 104 doanh nghiệp với 156 sản phẩm được công nhận là SPCNCL, trải rộng ở nhiều lĩnh vực mũi nhọn như cơ khí chế tạo, điện – điện tử, công nghệ thông tin, công nghiệp hỗ trợ, chế biến thực phẩm, dệt may – da giày, thủ công mỹ nghệ… Những doanh nghiệp này đang tạo việc làm cho hàng chục nghìn lao động, đóng góp quan trọng vào GRDP, đồng thời khẳng định vị thế công nghiệp của Thủ đô.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng cũng đặt ra yêu cầu ngày càng cao về nguồn nhân lực. Doanh nghiệp không chỉ cần người lao động có tay nghề cơ bản mà còn đòi hỏi kỹ năng thực hành thành thạo, khả năng làm chủ công nghệ mới, tư duy sáng tạo và khả năng thích ứng nhanh với thị trường. Đây chính là điểm nghẽn lớn hiện nay.

Ông Nguyễn Công Cường – Phó Chủ tịch HAMI tại buổi hội nghị.

      Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Công Cường – Phó Chủ tịch HAMI – thẳng thắn nhìn nhận: “Nhiều sinh viên sau khi tốt nghiệp còn thiếu kỹ năng thực hành, chưa quen với dây chuyền sản xuất hiện đại, ngoại ngữ còn hạn chế. Doanh nghiệp buộc phải đào tạo lại trước khi sử dụng. Đây là khoảng cách mà cả nhà trường và doanh nghiệp cần cùng tháo gỡ”.

Một khảo sát gần đây của Sở Công Thương cũng cho thấy:

Hơn 60% doanh nghiệp công nghiệp cho rằng sinh viên mới ra trường chưa đáp ứng ngay yêu cầu công việc. Trên 50% doanh nghiệp phải mất ít nhất 6 tháng đào tạo lại trước khi bố trí công việc chính thức. Nhiều ngành nghề như cơ khí chế tạo, điện – điện tử, tự động hóa, công nghệ ô-tô đang thiếu hụt nhân lực có kỹ năng thực hành chuyên sâu. Khoảng trống này không chỉ làm tăng chi phí tuyển dụng, đào tạo lại cho doanh nghiệp, mà còn khiến sinh viên mất thời gian hòa nhập, giảm sức cạnh tranh trên thị trường lao động.

Doanh nghiệp cần gì từ nhà trường?

      Các doanh nghiệp SPCNCL đều chung một mong muốn: được hợp tác trực tiếp với các cơ sở đào tạo để xây dựng chương trình học sát thực tiễn, tham gia giảng dạy, và tuyển dụng ngay khi sinh viên đủ năng lực.

Lãnh đạo công ty khóa Việt Tiệp phát biểu.

``Ông Lê Đức Phương – Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Khóa Việt Tiệp – cho biết: “Doanh nghiệp chúng tôi sử dụng rất nhiều nhân sự về cơ khí chế tạo, khuôn mẫu điện, tự động hóa. Chúng tôi mong muốn kết nối với các trường đào tạo ngành nghề này, để có thể tiếp cận sinh viên giỏi và tuyển dụng ngay khi các em tốt nghiệp”.

Không ít doanh nghiệp sẵn sàng đầu tư trực tiếp vào trường: xây dựng phòng thí nghiệm, chuyển giao công nghệ, tài trợ trang thiết bị thực hành. Đây là hướng đi mang lại lợi ích kép – vừa giúp sinh viên có cơ hội học tập trên công nghệ hiện đại, vừa giúp doanh nghiệp yên tâm về nguồn nhân lực đầu vào.

Nỗ lực từ phía các cơ sở đào tạo.

      Nhận thức được yêu cầu mới, nhiều trường đại học, cao đẳng nghề tại Hà Nội đã chủ động thay đổi.

Lãnh đạo trường đại học Phenikaa phát biểu.

Trường Cao đẳng Công nghệ Cao Hà Nội đẩy mạnh hợp tác doanh nghiệp, đưa sinh viên vào thực tập ngay trong môi trường sản xuất thực tế. Một số ngành nghề đào tạo theo đơn đặt hàng, sinh viên vừa học vừa được trả lương, có việc làm ngay khi tốt nghiệp.

Trường Đại học Công nghệ Đông Á hiện có hơn 15.000 sinh viên, trong đó khoảng 10.000 theo học khối kỹ thuật – công nghệ. Nhà trường liên kết với nhiều tập đoàn, công ty lớn trong các lĩnh vực cơ khí, điện tử, công nghệ ô-tô, sinh học, quản trị công nghiệp… Phó Hiệu trưởng Nguyễn Đức Thắng chia sẻ: “Chúng tôi tiếp cận đào tạo theo hướng doanh nghiệp cần gì thì đào tạo sát nhất. Nhà trường sẵn sàng đầu tư máy móc, phòng lab để đáp ứng yêu cầu mới”.

Một số trường đại học và cao đẳng khác cũng thiết lập mô hình “đào tạo kép” – sinh viên vừa học tại trường, vừa tham gia làm việc thực tế tại doanh nghiệp trong thời gian dài, qua đó rút ngắn khoảng cách giữa lý thuyết và thực hành.

Những chuyển động này bước đầu đã mang lại kết quả tích cực: nhiều sinh viên ngành công nghệ, kỹ thuật được tuyển dụng trước khi tốt nghiệp; nhiều chương trình liên kết đào tạo đã giúp giảm chi phí đào tạo lại cho doanh nghiệp.

Một điểm nhấn tại hội nghị là việc nhấn mạnh mô hình hợp tác ba bên: Nhà nước – Nhà trường – Doanh nghiệp.

Nhà nước đóng vai trò kiến tạo, ban hành cơ chế chính sách thuận lợi, hỗ trợ tài chính, đất đai, ưu đãi thuế, tạo môi trường kết nối minh bạch, bền vững.

Nhà trường phải đổi mới chương trình, chú trọng kỹ năng thực hành, ngoại ngữ, kỹ năng mềm, đầu tư trang thiết bị hiện đại, cập nhật công nghệ mới.

Doanh nghiệp tham gia đặt hàng đào tạo, hỗ trợ thực tập, chuyển giao công nghệ, tài trợ cơ sở vật chất, và đặc biệt là tạo cơ hội việc làm cho sinh viên ngay sau khi ra trường.

Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp Hà Nội, ông Vương Đình Thanh, khẳng định: “Thông qua hội nghị, sự phối hợp giữa nhà trường, cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp sẽ chặt chẽ hơn. Mục tiêu là sinh viên, đặc biệt là sinh viên xuất sắc, có thể vào làm việc ngay tại doanh nghiệp, góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội của Thủ đô”.

Những kết quả ban đầu cho thấy hướng đi này hoàn toàn khả thi. Sinh viên được tuyển dụng sớm hơn, doanh nghiệp giảm gánh nặng chi phí, nhà trường khẳng định uy tín đào tạo. Tuy nhiên, để kết nối thực sự bền vững, vẫn còn nhiều rào cản:

Cơ sở vật chất đào tạo: Nhiều trường vẫn thiếu trang thiết bị hiện đại, chưa theo kịp công nghệ mới.

Giảng viên thiếu kinh nghiệm thực tế: Không ít giảng viên chưa được tiếp xúc nhiều với sản xuất công nghiệp hiện đại, khiến việc truyền dạy còn thiên về lý thuyết.

Chương trình đào tạo chưa linh hoạt: Nhiều ngành học khó điều chỉnh kịp thời theo nhu cầu mới của doanh nghiệp do ràng buộc khung chương trình.

Sự tham gia chưa đồng đều: Một số doanh nghiệp nhỏ chưa đủ nguồn lực hợp tác; một số trường vẫn còn e dè với mô hình đào tạo gắn với thực tiễn.

Chính sách hỗ trợ cần cụ thể hơn: Doanh nghiệp và trường học vẫn mong đợi cơ chế ưu đãi rõ ràng hơn từ chính quyền để yên tâm đầu tư dài hạn cho hợp tác.

Nếu mối liên kết “ba nhà” được triển khai hiệu quả, Hà Nội sẽ có cơ hội tạo ra một nguồn nhân lực chất lượng cao: giỏi chuyên môn, vững kỹ năng, thành thạo ngoại ngữ, thích ứng nhanh với công nghệ. Khi đó: Doanh nghiệp SPCNCL có thể giảm đáng kể chi phí đào tạo lại. Tỷ lệ sinh viên có việc làm ngay sau tốt nghiệp sẽ tăng rõ rệt. Sản phẩm công nghiệp chủ lực của Thủ đô sẽ có sức cạnh tranh mạnh hơn trên thị trường quốc tế. Đây cũng là tiền đề để Hà Nội tiến gần hơn mục tiêu trở thành trung tâm công nghiệp – công nghệ hàng đầu cả nước, đóng góp lớn vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Hội nghị kết nối sáng 11/9 không chỉ là một sự kiện mang tính hình thức, mà đã mở ra một hướng đi chiến lược: kéo gần khoảng cách giữa giảng đường và nhà máy, giữa lý thuyết và thực tiễn. Khi nhà trường, doanh nghiệp và chính quyền cùng đồng hành, Hà Nội hoàn toàn có thể xây dựng lực lượng nhân lực công nghiệp mạnh mẽ, góp phần đưa sản phẩm chủ lực của Thủ đô vươn ra thị trường khu vực và thế giới.

Nguyễn Hiền