Huyện Hàm Thuận Bắc (Bình Thuận): Những giải pháp trong việc quản lý, sử dụng đất công ích.

Theo quy định tại Điều 132 Luật Đất đai năm 2013 thì đất công ích là quỹ đất nông nghiệp nhằm mục đích phát triển kinh tế - xã hội, phục vụ lợi ích của một cộng đồng nhất định theo từng địa phương. Nguồn hình thành quỹ đất công ích 5%.

Căn cứ vào quỹ đất, đặc điểm và nhu cầu của địa phương, mỗi xã, phường, thị trấn được lập quỹ đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích không quá 5% tổng diện tích đất trồng cây hằng năm, đất trồng cây lâu năm, đất nuôi trồng thủy sản để phục vụ cho các nhu cầu công ích của địa phương; nguồn bổ sung quỹ đất 5% còn có đất nông nghiệp do tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trả lại hoặc tặng, cho quyền sử dụng cho nhà nước, đất khai hoang, đất nông nghiệp thu hồi là nguồn để hình thành hoặc bổ sung cho quỹ đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích của xã, phường, thị trấn.

Theo đó quỹ đất công ích 5% dùng để xây dựng các công trình công cộng của xã, phường, thị trấn như công trình văn hóa, thể dục - thể thao, vui chơi, giải trí công cộng, y tế, giáo dục, chợ, nghĩa trang, nghĩa địa và các công trình công cộng khác do UBND cấp tỉnh quy định; xây dựng nhà tình nghĩa, tình thương; đất được sử dụng vào xây dựng các công trình công cộng của xã, phường, thị trấn từ đất của người dân thì đất công ích sẽ được trích để bồi thường cho những hộ dân đó.

Một ví dụ điển hình tại xã Hàm Liêm, huyện Hàm Thuận Bắc (Bình Thuận) dù đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất từ năm 2004, nhưng khi người dân xin gia hạn thời hạn sử dụng đất thì lại được UBND xã xác nhận các thửa đất gia đình mua lại và đang canh tác lại thuộc quỹ đất nông nghiệp sử dụng và mục đích công ích của xã.

Theo thông  của ông T.A.N (thường trú tại: KP 6, phường Phú Tài, thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận) cho biết, năm 2022, ông có mua các thửa đất có giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất số DD 344527, DD 344529, DD 344528; DD 344532 của bà L.T.B.T (Thôn 2, xã Hàm Liêm, huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận).

Theo đó, các thửa đất trên có hình thức sử dụng là Sử dụng riêng; Mục đích sử dụng: Đất chuyên trồng lúa nước, thời hạn sử dụng đến tháng 11/2023 với nguồn gốc sử dụng là Nhận thừa kế được công nhận QSDĐ như giao đất không thu tiền sử dụng đất.

Hết thời hạn sử dụng đất, ông N. đến UBND xã Hàm Liêm làm thủ tục xin gia hạn thời hạn sử dụng đất. Tuy nhiên, tại công văn số 124/UBND-KT, UBND xã Hàm Liêm thông tin, qua kiểm tra các thửa đất thuộc các giấy chứng nhận số DD 344527, DD 344529, DD 344528; DD 344532 thì các thửa đất này thuộc quỹ đất 5% do UBND xã quản lý (do hộ ông H.V.D ký hợp đồng thuê đất với UBND xã vào năm 2002) và hiện nay gia đình ông Dũng đã chuyển nhượng thửa đất này cho ông T.A.N quản lý.

Các thửa đất được người dân canh tác nông nghiệp từ nhiều năm nay.

Căn cứ quy định tại khoản 2, Điều 19 Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ, người đang quản lý, sử dụng đất nông nghiệp thuộc quỹ đất công ích của xã, phường, thị trấn sẽ không được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, đồng nghĩa với việc đất công ích sẽ không được cấp sổ đỏ.

Được biết, quỹ đất công ích 5% này được UBND xã quản lý và cho người dân thuê để sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản theo hình thức đấu giá nếu sau khi xây dựng công trình công cộng, bồi thường cho người có đất được sử dụng để xây dựng các công trình công cộng, xây dựng nhà tình nghĩa, nhà tình thương mà chưa sử dụng hết. Thời hạn sử dụng đất đối với mỗi lần thuê không quá 05 năm. Kết thúc thời hạn này, người dân cần phải tiếp tục ký kết hợp đồng mới để được thuê.

Tuy nhiên, các thửa đất có giấy chứng nhận số DD 344527, DD 344529, DD 344528; DD 344532 đã được Sở Tài nguyên và Môi trường tình Bình Thuận cấp ngày 14/7/2022 nhưng khi người dân gia hạn thời gian sử dụng đất thì nhận lại thông báo đất thuộc quy hoạch quỹ đất công ích 5%.

Quỹ đất công ích 5% có nguồn gốc từ được nhận thừa kế 

Theo ông T.A.N cho biết, các thửa đất trên được điều chỉnh, tách thửa tại Giấy CNQSDĐ số Y 966496 do UBND huyện Hàm Thuận Bắc cấp cho ông H.N.D vào ngày 19/5/2004 với mục đích sử dụng là vườn, 2 lúa.

Đến ngày 25/9/2014, bà L.T.B.T (Thôn 2, xã Hàm Liêm, huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận) nhận thừa kế Giấy CNQSDĐ số Y 966496 của ông H.N.D và được cơ quan chức năng xác nhận.

Ngày 14/7/2022, Sở tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Thuận đã cấp các GCNQSDĐ số DD 344528, số thửa: 552, tờ bản đồ số:57; GCNQSDĐ số DD 344532, số thửa: 555, tờ bản đồ số: 57 tại thôn 2, xã Hàm Liêm. Theo đó, CNQSDĐ trên được cấp đổi từ Giấy CNQSDĐ số: Y 966499, số vào sổ số: 143 QSDĐ/1123 được UBND huyện Hàm Thuận Bắc cấp ngày 19/5/2004 cấp cho hộ ông H.N.D. Trong đó, nguồn gốc sử dụng là Nhận thừa kế được công nhận QSDĐ như giao đất không thu tiền sử dụng đất.

Khi người dân làm thủ tục xin gia hạn thời gian sử dụng đất thì xã Hàm Liêm thông báo các khu đất nằm trong quy hoạch đất công ích do UBND xã quản lý.

Đến 28/9/2022, bà L.T.B.T đã chuyển nhượng Quyền sử dụng đất số: DD 344528, số thửa: 552, tờ bản đồ số:57; GCNQSDĐ số DD 344532, số thửa: 555, tờ bản đồ số: 57 tại thôn 2, xã Hàm Liêm cho ông T.A.N (thường trú tại: KP 6, phường Phú Tài, thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận). Việc chuyển nhượng đã có sự xác nhận của các cơ quan thẩm quyền.

Theo Điều 188, Luật đất đai 2013 quy định về điều kiện thực hiện các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho, thế chấp quyền sử dụng đất; góp vốn bằng quyền sử dụng đất như sau: Người sử dụng đất được thực hiện các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho, thế chấp quyền sử dụng đất; góp vốn bằng quyền sử dụng đất khi có các điều kiện sau đây:

- Có Giấy chứng nhận, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 186 và trường hợp nhận thừa kế quy định tại khoản 1 Điều 168 Luật Đất đai 2013;

- Đất không có tranh chấp;

- Quyền sử dụng đất không bị kê biên để bảo đảm thi hành án;

- Trong thời hạn sử dụng đất.

Dù những thửa đất thuộc GCN QSDĐ số DD 344527, DD 344529, DD 344528; DD 344532 được được cơ quan chức năng cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, các lần chuyển nhượng quyền sử dụng đều được cơ quan chức năng xác nhận nguồn gốc là nhận thừa kế được công nhận QSDĐ như giao đất không thu tiền sử dụng đất.

Sau gần 20 năm, qua 2 lần chuyển nhượng và không một lần ký hợp đồng thuê đất cùng UBND xã thì người dân lại nhận được thông tin các thửa đất thuộc quỹ đất công ích 5%. Điều này, làm người dân đang canh tác tại các thửa đất trên hoang mang, lo lắng các thửa đất gia đình đầu tư, canh tác ổn định không biết khi nào bị nhà nước tịch thu lại.

Theo ông T.A.N cho biết “Khi tôi nhận chuyển nhượng các thửa đất trên không hề tồn tại các hợp đồng cho thuê đất của UBND xã. Đồng thời, nếu thuộc quỹ đất 5% thì các thửa đất trên vì sao được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với nguồn gốc sử dụng là Nhận thừa kế được công nhận QSDĐ như giao đất không thu tiền sử dụng đất”. Việc cấp GCNQSDĐ cho ông H.N.D tại xã Hàm Liêm, huyện Hàm Thuận Bắc dựa trên những cơ sở nào và nhiều năm không thu tiền sử dụng đất thì có thất thoát đến tài sản nhà nước? Bên cạnh đó, là quyền lợi của người dân sẽ đi về đâu khi mua phải đất đã có Giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất nhưng UBND xã không gia hạn thời gian sử dụng đất vì vướng quỹ đất 5%?

Để quản lý, sử dụng có hiệu quả quỹ đất công ích 5%, cơ quan quản lý nhà nước và chính quyền địa phương cấp xã phải thực hiện số hóa cơ sở dữ liệu đất đai; lập quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất đai; hướng dẫn quy trình, thủ tục đấu giá quyền sử dụng quỹ đất công ích; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát kịp thời chấn chỉnh các sai phạm trong quản lý, sử dụng quỹ đất công ích. Chúng tôi và người dân rất mong các chính quyền và các ban ngành sớm có giải pháp rõ ràng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân người dân và góp phần vào phát triển kinh tế xã hội của địa phương nói riêng và cả nước nói chung.

Quốc Lâm