Phổ Yên - Thái Nguyên: Cần chấn chỉnh hoạt động "chảy máu" khoáng sản

Theo thông tin của người dân, Chúng tôi có mặt ở xã Minh Đức, thành phố Phổ Yên và không khỏi bàng hoàng trước hình ảnh một “đại công trường” khai thác khoáng sản rầm rộ tại làng Đậu.

Hình ảnh vị trí khai thác tại làng Đậu xã Minh Đức thành phố Phổ Yên

Xe ben chở đất hoạt động rầm rầm bất kể ngày đêm.
Người dân sinh sống tại làng Đậu cho biết:“Điểm khai thác trên hoạt động từ lâu rồi, xe tải toàn xe lớn ra vào ngày đêm không biết bao nhiêu kể hết. Các xe lớn chở đầy có ngọn che đậy chẳng kín, khiến đất đá rơi vãi khắp đường. Trời nắng thì bụi bặm bay vào nhà, trời mưa thì đường trơn trượt bẩn toàn bùn đất. Còn chưa kể giờ tan tầm trẻ con đi học về, đường thì bé, xe thì to khiến phụ huynh chúng tôi rất lo lắng”.

Hình ảnh xe vận chuyển khoáng sản từ mỏ đất làng Đậu băm nát tuyến đường giao thông liên xã

Chúng tôi đã chứng kiến chỉ trong khoảng thời gian hơn hai mươi phút ngắn ngủi đã có hàng chục xe ben 4 chân các loại nối đuôi nhau ra vào điểm khai thác khiến khung cảnh nơi đây trở nên rất “nhộn nhịp”. Tuyến đường các xe chạy từ điểm khai thác làng Đậu di chuyển ra tới tỉnh lộ 261 đến ngã bốn thành phố Phổ Yên rồi tiếp tục di chuyển qua Quốc lộ 3 rồi đi vào tỉnh lộ 266. 
Điều đáng nói là các xe có dấu hiệu quá tải , di chuyển với tốc độ cao đi qua ngay trước trụ sở Công an thành phố Phổ Yên và Khu hành chính của thành phố Phổ Yên. Các xe khi di chuyển vào tỉnh lộ 266 có đi qua khu vực chợ Phổ Yên nơi có mật độ người qua lại đông làm tăng nguy cơ gây mất an toàn giao thông nhưng theo chúng tôi ghi nhận thì các xe dù di chuyển qua nhiều cung đường và qua cả trụ sở Công an thành phố nhưng chúng tôi cũng không thấy bóng dáng của lực lượng chức năng kiểm tra và xử lý. Khi liên hệ với UBND xã Minh Đức và được ông Nguyễn Đăng Hùng – cán bộ văn phòng UBND xã cho biết: "Điểm khai thác trên của công ty Cường Đại còn mọi nội dung liên quan đến hoạt động của các đơn vị này em liên hệ với đồng chí chủ tịch UBND xã”.  Tuy nhiên không thể liên hệ với đồng chí Chủ tịch UBND xã bằng cách nào, cho dù điểm khai thác vận chuyển phải đi qua đối diện UBND xã Minh Đức?

Hình ảnh các xe vận tải có tải trọng lớn vô tư lưu thông chở khoáng sản qua UBND xã Minh Đức và ngay trước Công an TP Phổ Yên

Mỏ bị tạm dừng khai thác nhưng vẫn có dấu hiệu vận chuyển khoáng sản ra khỏi mỏ?.
Cũng theo thông tin chúng tôi được biết mỏ đất Núi Choẹt tại xóm Thống Thượng xã Minh Đức, Thành phố Phổ yên với diện tích 9,14ha do công ty cổ phần vận tải xây dựng Tân Hưng Thịnh quản lý và khai thác đã bị tạm dừng khai thác từ 17h00 ngày 27/02/2023 cho đến khi có thông báo mới do Công ty Tân Hưng Thịnh không thực hiện đúng theo cấp phép, mà tự ý khai thác trái phép ngoài ranh giới tại 2 vị trí khác nhau với diện tích lên tới gần 8.000m2. Ngày 7/2/2023, UBND thành phố Phổ Yên đã ký ban hành quyết định xử phạt hành chính Công ty Hưng Thịnh đối với hành vi khai thác khoáng sản có diện tích vượt ra ngoài ranh giới và được thông qua việc tước quyền sử dụng giấy phép khai thác khoáng sản (có thời hạn) đối với Công ty CP vận tải xây dựng Tân Hưng Thịnh tại Công văn số 962 ngày 19/2/2023 của Ban Thường vụ Thành ủy Phổ Yên về việc giải quyết một số nội dung liên quan để xử lý vi phạm tại mỏ đất núi Choẹt và khu vực lân cận mỏ đất tại xã Minh Đức.
Tuy nhiên, ngày 06/04/2023  chúng tôi ghi nhận có hàng loạt xe chở đất đá đang nằm trên đường vào mỏ đất Núi Choẹt để chờ giờ xuất phát. Trên các xe đều đã ăn “No” đất đá trên thùng trong khi  mỏ núi Choẹt đã bị tạm dừng hoạt động (có thời hạn).
Cơ sở pháp lý của xử phạt hành chính về hành vi khai thác khoáng sản trái phép là Nghị định số 36/2020/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản.

Theo đó, tương ứng với mỗi trường hợp thì chế tài xử phạt cũng khác nhau. Cụ thể:
Trường hợp 1: Khai thác khoáng sản trái pháp mà làm vật liệu xây dựng thông thường không phải đề nghị cấp giấy phép khai thác khoáng sản
– Khai thác khoáng sản là trong diện tích đất thuộc quyền sử dụng đất ở của cá nhân, hộ gia đình nhưng mục đích không sử dụng để xây dựng các công trình của hộ gia đình, cá nhân trong diện tích đó thì xử phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền đến 5.000.000 đồng đối với tùy trường hợp đem cho tặng hay đem bán khoáng sản cho tổ chức, cá nhân khác.
– Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng đối với một trong hai hành vi sau: Không đăng ký khối lượng, công suất, khu vực, thiết bị, phương pháp và kế hoạch khai thác tại Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Thu hồi sỏi, cát từ các dự án khơi thông, nạo vét luồng lạch nhưng không đăng ký khối lượng có thể thu hồi với Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. 
– Khai thác trong phạm vi diện tích đất của dự án đầu tư được cho phép đầu tư hoặc phê duyệt đầu tư, tuy nhiên sản phẩm khai thác lại không sử dụng với mục đích xây dựng dự án đó mà chưa được phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép khai thác, cụ thể: Phạt từ 50.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng khi khoáng sản sau khai thác đem sử dụng cho tổ chức, cá nhân khác, cho dự án, công trình khác; Phạt từ 70.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng khi khai thác khoáng sản rồi đem bán cho tổ chức, cá nhân khác. Phải nộp lại số lợi từ việc khai thác trái pháp luật.
Trường hợp 2: Khai thác khoáng sản trái phép mà lại không phải khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường trong phạm vi dự án đầu tư xây dựng công trình
– Trong phạm vi dự án đầu tư xây dựng công trình đã được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận đầu tư hoặc phê duyệt nhưng lại chưa được cho phép khai thác theo quy định mà lại thực hiện khai thác thì: Bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng nếu đã báo cáo cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép nhưng chưa được cho phép; Bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 70.000.000 đồng nếu không báo cáo cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép để cho phép theo quy định.
Trường hợp 3: Khai thác khoáng sản trái phép (trừ cát, sỏi lòng sông, suối, hồ) mà không có giấy phép khai thác khoáng sản
– Nếu không sử dụng vật liệu nổ công nghiệp để khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, thì tùy theo mức độ ổng khối lượng khoáng sản đã khai thác sẽ bị phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng; Nếu sử dụng vật liệu nổ công nghiệp để khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, khoáng sản khác thì tùy thuộc vào khu vực được phép khai thác khoáng sản sẽ bị phạt từ 70.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng; Nếu khai thác khoáng sản là vàng, bạc, platin, đá quý, khoáng sản độc hại thì tùy theo khối lượng khoáng sản nguyên khai sẽ bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng; Nếu khai thác khoáng sản không có giấy phép khai thác khoáng sản tại khu vực cấm, tạm thời cấm hoạt động khoáng sản thì bị phạt tiền lên đến1.000.000.000 đồng;
Trường hợp 4: Khai thác cát, sỏi lòng sông, suối, hồ mà không có giấy phép khai thác khoáng sản (Điều 48)
– Nếu khai thác cát, sỏi trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi; phạm vi luồng; hoặc trong phạm vi hành lang bảo vệ luồng hoặc trong phạm vi bảo vệ công trình thuộc hạ tầng giao thông mà không có giấy phép khai thác khoáng sản thì tùy thuộc vào tổng khối lượng khoáng sản đã khai thác sẽ bị phạt từ 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng; Nếu khai thác cát, sỏi ngoài phạm vi trên mà không có giấy phép khai thác khoáng sản thì tùy thuộc vào tổng khối lượng khoáng sản đã khai thác sẽ bị phạt từ 10.000.000 đồng đến 150.000.000 đồng; Nếu khai thác tại khu vực cấm, tạm thời cấm hoạt động khoáng sản thì có thể bị phạt tiền đến 200.000.000 đồng.
Trường hợp 5: Các hành vi khai thác khoáng sản trái phép khác (Điều 52): Nếu báo cáo không đầy đủ các loại khoáng sản đã phát hiện trong khu vực được cấp giấy phép thì bị phạt cảnh cáo; Nếu không báo cáo các loại khoáng sản đã phát hiện trong khu vực được cấp giấy phép thì bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng; Nếu khai thác trong thời gian đề nghị gia hạn Giấy phép khai thác khoáng sản nhưng Giấy phép khai thác khoáng sản đã hết hạn và chưa cho phép thì tùy vào khoáng sản khai thác sẽ bị phạt từ 10.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng; Có thể bị đình chỉ hoạt động khai thác khoáng sản từ 03 tháng đến 06 tháng đối với hành vi sử dụng khoáng sản không đúng mục đích quy định trong Giấy phép khai thác khoáng sản khi chưa được cấp phép.
Từ những thông tin của bà con nhân dân cung cấp, Chúng tôi tiếp tục có thông tin gửi tới Công an thành phố Phổ Yên cũng như UBND thành phố Phổ Yên. Nhưng cho tới nay các cơ quan chức năng của thành phố Phổ Yên vẫn lấy "im lặng" để trả lời. Mong mỏi của người dân là chính quyền vào cuộc để khai thác đúng theo quy đinh của Pháp luật và mang lại cuộc sống yên bình cho nơi đây.

                                                                                                                                                                                                               Hữu Hảo - Hoa Đà