​Những "sứ giả Mắt xanh" của Mẹ Thiên nhiên trưởng thành từ chuỗi dự án truyền cảm hứng

Quỹ Vì Tầm Vóc Việt thật sự là ngôi nhà có ngọn lửa ấm, nơi chắp cánh ước mơ cho nhiều bạn trẻ, nhất là những bạn có tấm lòng say mê và trân quý Mẹ Thiên nhiên.

Tôi gắn bó với Quỹ Vì Tầm Vóc Việt với tư cách một người truyền cảm hứng, một diễn giả, một chuyên gia đào tạo báo chí. Các dự án có sức truyền cảm hứng mạnh mẽ, được tổ chức chuyên nghiệp và nhân văn của nơi này đã khiến tôi lần nào tham gia cũng thẳng thắn nói với các thành viên của Quỹ: “Tôi đi đâu, làm gì cũng được. Khỏi cần giấy mời, công văn hay hợp đồng làm gì. Bao giờ lên đường?”.

Nhưng qua loa ào ào như tôi là không được. Chủ tịch Hội đồng Quản lý Quỹ, chị Như Trang và các nhân sự điều hành của Quỹ rất bài bản và chuyên nghiệp: từng slide bài giảng, từng chi tiết trong banner hay từng miếng ăn giấc ngủ của chuyên gia và học viên đều luôn được kiểm tra cẩn trọng, kỹ càng.

Bởi, các bạn trẻ tham gia các dự án như Thanh niên Vì môi trường, câu lạc bộ Mắt Xanh hoặc các chương trình trải nghiệm và đào tạo trong Vườn Quốc gia Cúc Phương như “Bước chân sinh thái”… hầu hết đều ở tuổi sinh viên. Vài người là phóng viên thì cũng là rất trẻ. Thế nên, việc chỉn chu, chuyên nghiệp trong khâu tổ chức, quản lý, hướng dẫn các bạn lại càng cần thiết. Nhất là đi hiện trường, vào khu nhốt hổ, gấu, khu cứu hộ linh trưởng hay đi trong rừng đêm khám phá thiên nhiên hoang dã. Một sơ sẩy có thể là tai hoạ. Tất nhiên, các thử thách giữa thiên nhiên đó đã nuôi dưỡng cảm xúc và rèn luyện kĩ năng cho các bạn trẻ rất hiệu quả.

Quỹ Vì Tầm Vóc Việt (sau đây gọi tắt là Quỹ) thật sự là ngôi nhà có ngọn lửa ấm, nơi chắp cánh ước mơ cho nhiều bạn trẻ, nhất là những bạn có tấm lòng say mê và trân quý Mẹ Thiên nhiên.

Những chiếc "tay nôi" nâng đỡ khát vọng bảo vệ Mẹ Thiên nhiên

Trần Khánh Linh (Hà Nội, SN 2000), một sinh viên báo chí xuất sắc của Học viện Báo chí và Tuyên truyền, từ khi còn trên ghế nhà trường đã tham gia các khóa tập huấn của Quỹ. Bạn đi thực tế, lăn lộn, nhập vai như một phóng viên điều tra đích thực, tìm hiểu về nạn phá rừng, nạn tàn sát các loài chim trời ở Bắc Ninh, Hà Nam, Hà Nội, Vĩnh Phúc. Nhiều cuốn sách về chủ đề này đã có tên bạn, có lời tri ân dành cho các nỗ lực không mệt mỏi của bạn. Và bản thân Khánh Linh cũng là tác giả của những bài báo được giải thưởng trong các cuộc thi của Quỹ.

Trần Khánh Linh (Hà Nội, SN 2000) trong một hoạt động do Quỹ Vì Tầm Vóc Việt tổ chức.

Sau này, Khánh Linh làm việc tại VTV24 - Đài Truyền hình Việt Nam, vẫn với say mê được khơi gợi mạnh mẽ hơn từ sau các khóa tập huấn của Quỹ, Linh tiếp tục gây ấn tượng với các phóng sự về vùng sinh thái ở Hội An, về cung cách làm du lịch bền vững đi đôi với bảo tồn đa dạng sinh học. Nhiều dự án tâm huyết của Khánh Linh đến nay vẫn đang tiếp tục.

Khánh Linh cũng có thời gian làm việc tại dự án Mắt Xanh - Thanh niên vì Môi trường của Quỹ, trước khi đi du học ở Bắc Âu.

Đến nay, nhìn bảng thành tích của một bạn trẻ như Khánh Linh, chắc chắn Quỹ Vì Tầm Vóc Việt và chúng tôi không khỏi cảm thấy tự hào vì đã phần nào đóng góp vào việc nuôi dưỡng tinh thần ham học hỏi và cống hiến của bạn. Khánh Linh là sinh viên tốt nghiệp loại xuất sắc của Học viện Báo chí và Tuyên truyền khóa 38 (Top 5 sinh viên đứng đầu toàn khóa); nhận học bổng toàn phần chương trình YSEALI (Young Southeast Asian Leaders Initiative) năm 2023 về chủ đề Môi trường của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tại bang Montana và Washington D.C; học bổng toàn phần từ Liên minh Châu Âu chương trình Thạc sĩ Erasmus Mundus Journalism tại Đan Mạch và Hà Lan.

Khánh Linh từng đoạt giải Nhất hạng mục Báo Truyền hình, cuộc thi "Thông điệp Xanh" 2021, tổ chức bởi Học viện Báo chí và Tuyên truyền và tổ chức Friedrich - Ebert - Stiftung (Đức). Giải Ba hạng mục Báo Điện tử, trong cuộc thi báo chí Vì môi trường năm 2023, tổ chức bởi Quỹ Vì Tầm Vóc Việt và Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN).

Cô bé xinh xắn nhìn hiền khô này cũng đã vinh dự được nhận gói tài trợ từ Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (WWF) và Hội Nhà báo Việt Nam cho tác phẩm điều tra "Tái diễn tình trạng săn bắt, buôn bán chim hoang dã tại các “điểm nóng khét tiếng" năm 2022.

Dự án Thanh niên vì môi trường và nhiều dự án môi trường khác chính là những chiếc “tay nôi” của Quỹ Vì Tầm Vóc Việt dành cho những “sứ giả Mắt xanh” của Mẹ Thiên nhiên.

Tâm sự về những chiếc “tay nôi” ở Quỹ Vì Tầm Vóc Việt đã giúp mình vươn lên trong các hoạt động và dự án bảo vệ môi trường, Khánh Linh kể: “Ban đầu từ buổi tập huấn về bình đẳng giới cho cán bộ báo chí - truyền thông, tôi đã biết đến vài dự án rất ý nghĩa của Quỹ Vì Tầm Vóc Việt, như dự án “Thanh niên vì môi trường”, dự án ”Thúc đẩy hành động giảm thiểu rác thải nhựa và ô nhiễm nhựa”.

Tham gia các hoạt động trên, tôi có cơ hội được đến thăm Vườn quốc gia Xuân Thuỷ, dự hội thảo, đi thực địa, gặp gỡ các cô chú nhiếp ảnh gia chụp chim hoang dã và biết thêm nhiều thông tin về các loài chim di cư trên khắp địa cầu.

Từ đó, tôi có cảm hứng và sự trăn trở để thực hiện các phóng sự điều tra về nạn tàn sát chim trời ở miền Bắc Việt Nam. Tôi cũng được đến làm việc tại cơ sở bảo tồn gấu quy mô lớn tại tỉnh Ninh Bình, hiểu thêm những câu chuyện giải cứu gấu và quá trình chăm sóc những chú gấu sau khi được giải cứu ra sao”.

Cũng trẻ và cũng khao khát khám phá thế giới như Trần Khánh Linh, Hàn Thanh Giang, sinh viên chuyên ngành Marketing, Trường Đại học Thương mại xúc động kể về việc mình tham gia Dự án “Mắt Xanh - Thanh niên vì Môi trường” và tiếp đến trở thành thực tập sinh “Thanh niên & Truyền thông tại Trung tâm Sống và Học tập vì Môi trường và Cộng đồng” (Live&Learn).

Giang đi thực địa tại các nhà máy xử lý chất thải, tìm hiểu về hệ thống năng lượng ra đời từ rác và thảo luận về vai trò của thanh niên trong các vấn đề cấp thiết liên quan đến môi trường… Càng nhận thấy vấn đề bảo vệ môi trường chưa bao giờ phải đối mặt với nhiều thách thức như hiện nay, Giang càng thêm quyết tâm được góp phần sức lực dù nhỏ bé để thay đổi thực trạng đó.

Hàn Thanh Giang tham gia Chiến dịch ngày không sử dụng túi nilon Việt nam

Với các đóng góp của mình, Giang được vinh dự đại diện cho những người trẻ yêu môi trường tham gia Diễn đàn lãnh đạo thanh niên đến từ 11 nước Đông Nam Á. Chính những trải nghiệm này và từ lá thư giới thiệu của Quỹ Vì Tầm Vóc Việt đã giúp em đã có được học bổng trao đổi ngắn hạn tại Hoa Kỳ trong vòng 5 tuần.

Tự hào vì trưởng thành từ Quỹ Vì Tầm Vóc Việt

Nhớ những ngày tôi “cài cắm” các bạn trẻ trong dự án của Quỹ Vì Tầm Vóc Việt lên rừng điều tra về buôn gỗ nghiến, ra chợ tìm hiểu về buôn bán chim hoang dã trái phép. Sự đóng góp của các bạn trẻ thật sự rất có ý nghĩa trong hành trình bảo vệ các cánh rừng nguyên sinh quý báu, “tấm áo giáp” giữ gìn sự bình an cho cuộc sống của tất cả chúng ta. 

Sau này, các đường dây lâm tặc mà chúng tôi điều tra ở Hà Giang, với sự  góp sức của các bạn trẻ yêu môi trường như Nguyễn Bá Khải, Nông Thị Hà, Hà Thu… đều bị xử lý nghiêm khắc. Các tác phẩm báo chí điều ra đã được các giải thưởng như Giải Nhất, giải A, Giải báo chí Toàn quốc về Phòng chống Tham nhũng tiêu cực; giải B - Giải báo chí Quốc gia. Ở Vị Xuyên, người trồng hàng trăm héc-ta rừng mấy chục năm qua như anh Đoàn Công Oánh (nhân vật trong loạt bài “Những người an ủi mẹ rừng” mà tôi và nhóm “Mắt Xanh” đã dày công đồng hành) được bảo vệ quyền lợi chính đáng…

Nhóm bạn trẻ tác nghiệp phỏng vấn trong một chuyến điều tra báo chí các đường dây khai thác gỗ trái phép

Nguyễn Bá Khải nhiệt tình và đặc biệt hoà đồng, Nông Thị Hà là người dân tộc Nùng, sinh ra và lớn lên ở xã Thông Huề, huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Cô bé nói tiếng mẹ đẻ là tiếng Nùng, lại rất xinh đẹp. Nên hai cô cậu cố gắng thuyết phục con trai chưa vợ của một ông chủ rừng nổi tiếng - cậu này cũng cùng lứa tuổi “trẻ trâu” với hai cháu - ở huyện Vị Xuyên, Hà Giang, rằng đưa chúng em lên rừng, đi bộ cả ngày trong rừng, thực ra là để tìm hiểu về các đường dây khai thác gỗ trái phép. “Em ở thành phố chưa biết rừng nguyên sinh thế nào” - lúc cần, Nông Thị Hà lại nói tiếng Nùng… Thế là, cậu bé ở vùng Tày tỉnh Hà Giang lập tức xiêu lòng. Bảo dẫn đi rừng là cun cút cầm dao phát đi đầu, chiều về ra ao câu cá kẹp bẹ chuối nướng thơm lừng phục vụ.

Bạn trẻ Phạm Hà Thu (giữa)

Hà Thu thì dịu dàng, sinh ra lớn lên ở Hà Nội, ít tiếp xúc núi rừng, nhưng đã phỏng vấn ai thì rất sâu. Và câu chuyện của Thu luôn làm người ta bị thuyết phục. Ba cô cậu, một team, mỗi người một thế mạnh cùng “tam kiếm hợp bích” hỗ trợ chúng tôi điều tra.

Nhóm của bạn trẻ Trần Khánh Linh chắc chắn cũng đã có công cực lớn trong việc phanh phui các đường dây tàn sát chim hoang dã. Sau khi hoàn thành, loạt bài viết của nhóm chúng tôi đã được đặt lên bàn lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường, bản thân tôi được mời lên nói chuyện với Cục Bảo tồn Đa dạng Sinh học để cùng hoàn thiện dự thảo Chỉ thị trình Thủ tướng phê duyệt. Từ đó, “Cây gậy vàng” (Chỉ thị 04) chưa từng có trong lịch sử Việt Nam về bảo vệ chim hoang dã, chim di cư đã ra đời. Cụ thể, ngày 17/5/2022, Chính phủ có Chỉ thị 04-CT-TTg: “Một số nhiệm vụ giải pháp cấp bách để bảo tồn các loài chim hoang dã, di cư tại Việt Nam”.

Thấm thoắt, trưởng thành từ Quỹ Vì Tầm Vóc Việt, nay Phạm Hà Thu (SN 2001) đã là phóng viên đĩnh đạc của Tạp chí Điện tử Bất động sản Việt Nam. Nông Thị Hà công tác tại Công ty Công nghệ Giáo dục Edmicro. Nguyễn Bá Khải, SN 2001 đang là cán bộ Thành đoàn TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Và các bạn vẫn tiếp tục những dự án về bảo vệ môi trường bất cứ khi nào có thể…

Các bạn đã được Quỹ Vì Tầm Vóc Việt đào tạo, tập huấn trong thời gian dài, với các dự án khá quy mô. Quả thật, đây là ngôi nhà có ngọn lửa ấm tình người và những người thầy giỏi giang, tận tụy; là bệ phóng hỗ trợ các bạn cả về kinh phí, kỹ thuật, kinh nghiệm, cả nhiều cơ hội vàng giúp các bạn tham gia các hoạt động xuyên quốc gia. Tôi vẫn bảo, các bạn thật may mắn. Còn các bạn bảo, chúng tôi tự hào vì đã được trưởng thành từ nơi này: Quỹ Vì Tầm Vóc Việt, với các dự án vì môi trường đầy nhân văn. Các bạn đã học được ở đây một lẽ sống vì cộng đồng./.

Nông Thị Hà, cô gái dân tộc Nùng, thành viên nhóm Mắt Xanh: "Trước khi đến với Quỹ, “tôi rất rụt rè, mặc cảm và tự ti”

“Năm 2020 tôi rất may mắn được trở thành thành viên của dự án “Thanh niên vì môi trường” của Quỹ Vì Tầm Vóc Việt. Thật sự đây là một cơ hội tôi chưa từng dám nghĩ tới. Bởi vì tại thời điểm đó tôi không có ngoại ngữ tốt, không có kỹ năng thiết kế, quay dựng phim.

Nhất là, thời điểm đó tôi đang phải chịu đựng mất mát to lớn nhất khi bố tôi vừa mới ra đi vĩnh viễn. Tôi rất rụt rè, mặc cảm và  tự ti. Nhưng nhờ  Quỹ Vì Tầm Vóc Việt với những người anh, người chị, vừa là những người thầy đã giúp tôi học được rất nhiều điều. Được tham gia thêm những dự án khác với các lĩnh vực môi trường, giáo dục, bình đẳng giới.

Nhờ những kinh nghiệm tích lũy được khi tham gia các dự án tại Quỹ, tôi đã tự tin, năng động hơn và tiếp tục cùng bạn bè tham gia những dự án truyền thông vì cộng đồng với quy mô lớn hơn nữa.. Tôi tiếp tục học cao học, trở thành một “phiên bản tích cực” hơn của chính mình, từ đó, có cơ hội hoàn thiện mình thêm và tự tin, mạnh mẽ theo đuổi ước mơ báo chí truyền thông của mình”. 

Nguyễn Bá Khải, thành viên nòng cốt thế hệ đầu tiên của dự án Thanh niên vì môi trường:"Mong Quỹ tiếp tục là điểm đến và điểm tựa cho các thanh niên yêu môi trường"

“Gen 1 của Mắt Xanh - nhóm nòng cốt của dự án đều là các bạn sinh viên rất trẻ, với hoài bão, nhiệt huyết mong muốn đóng góp trí tuệ, sức trẻ để triển khai các giải pháp vì môi trường hiệu quả và bền vững, góp phần giải quyết các vấn đề xã hội, thể hiện trách nhiệm của người trẻ tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng.

Tôi nhớ nhất về chuyến hành trình đi thực địa của các thành viên nhóm Mắt Xanh cùng với thầy - nhà báo Đỗ Doãn Hoàng tới vùng địa đầu Tổ quốc - tỉnh Hà Giang. Trải nghiệm được hoà mình với thiên nhiên bát ngát, được lẩn trốn khói bụi thành phố trong những rừng cây xanh cao vút hay được tận tay hái những búp trà Shan Tuyết trên những cây trà cổ thụ kiên cường, bền bỉ sức sống với sương gió nơi đỉnh núi cao. Đó là những kỷ niệm mà tôi không thể quên. Chuyến đi thực địa ấy như cơn gió mát lành mang theo hy vọng, giúp tôi hiểu hơn về tấm lòng của Mẹ Thiên nhiên, thấy yêu hơn những rừng cây xanh thắm và thêm quyết tâm bảo vệ môi trường, bảo vệ những mầm xanh.

Trưởng thành từ dự án Thanh niên vì môi trường, tôi trở thành thủ lĩnh, xây dựng và điều phối một số dự án về môi trường tiếp theo như dự án “Art for Green” - Nghệ thuật chữa lành vết thương môi trường, dự án “Không bếp than tổ ong” - Tôi chọn không khí sạch, trở thành Đại sứ xanh cấp độ thay đổi cộng đồng …

Đối với công việc hiện tại của bản thân tôi tại Thành đoàn Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, những trải nghiệm, kiến thức và kỹ năng mà tôi được học tập từ các dự án trên đã trở thành hành trang quý để tôi tự tin triển khai các hoạt động vì môi trường cho thanh niên thành phố Hạ Long: chiến dịch 1 vạn thanh niên Hạ Long ra quân dọn vệ sinh môi trường biển, khắc phục hậu quả sau cơn bão số 3 - Yagi là một trong những hoạt động tiêu biểu minh chứng cho điều đó.

Mong Quỹ sẽ tiếp tục có nhiều và nhiều hơn nữa những dự án ý nghĩa dành cho thanh niên, là điểm đến, là điểm tựa, là địa chỉ mà các bạn thanh niên, sinh viên luôn mong muốn được tham gia, trải nghiệm và trưởng thành. Chúc Quỹ sẽ ngày càng phát triển hơn nữa và đạt được những thành tựu, những dấu ấn thật đẹp trong hành trình thực hiện sứ mệnh nhiều ý nghĩa và giàu tính nhân văn của mình”.

Đỗ Doãn Hoàng