Kỷ nguyên mới của dân tộc: Tiếp nối truyền thống 80 năm và hội nhập sâu rộng

(MT&XH) Lịch sử dân tộc Việt Nam là một bản anh hùng ca nối dài qua các thế kỷ. Trong dòng chảy đó, Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ngày 2/9 là một cột mốc chói lọi, không chỉ mở ra một kỷ nguyên độc lập cho dân tộc, mà còn đánh thức khát vọng làm chủ, khát vọng phát triển, khát vọng hội nhập của cả một đất nước từng bị đè nén bởi xiềng xích thuộc địa và phong kiến.

Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. 80 năm qua, Quảng trường Ba Đình trở thành nơi chứng kiến nhiều sự kiện quan trọng của đất nước, dân tộc Việt Nam. (Ảnh: TTXVN)

Chỉ trong vòng vài tuần lễ của mùa thu năm ấy, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, cả dân tộc đã vùng dậy với một sức mạnh chưa từng có. Không một lực lượng quân sự nào có thể cản bước lòng dân. Không một thế lực nào có thể đảo ngược dòng chảy lịch sử. Đó không chỉ là thắng lợi của một cuộc cách mạng chính trị, mà là sự thức tỉnh của tinh thần dân tộc, của ý chí tự lực - tự cường ngàn đời của người Việt Nam.
80 năm đã trôi qua kể từ mùa thu vĩ đại ấy. Những người đã đi qua cuộc cách mạng nay phần lớn đã trở thành lịch sử. Nhưng tinh thần của Cách mạng Tháng Tám thì vẫn sống mãi - như một ngọn lửa âm ỉ trong lòng mỗi người con đất Việt. Và hôm nay, khi đất nước đang đứng trước một bước ngoặt mới - với mục tiêu trở thành quốc gia phát triển vào giữa thế kỷ XXI - câu hỏi đặt ra là: chúng ta sẽ tiếp nối truyền thống ấy như thế nào trong một thế giới đầy biến động và cạnh tranh?

Hình ảnh ấn tượng Sơ duyệt lễ diễu binh, diễu hành mừng 80 năm Quốc khánh 2/9.

Kỷ nguyên mới của dân tộc đang mở ra - một kỷ nguyên không chỉ đòi hỏi tinh thần yêu nước, mà còn cần bản lĩnh trí tuệ, sáng tạo và sự hội nhập sâu rộng với thế giới. Đây không còn là cuộc chiến giành chính quyền, mà là cuộc chạy đua về công nghệ, giáo dục, kinh tế xanh, bản sắc văn hóa và chất lượng sống của người dân. Thành công không còn được đo bằng súng đạn hay khẩu hiệu, mà được thể hiện qua năng lực kiến tạo tương lai bền vững.
Trong hành trình mới ấy, bài học lịch sử - từ Cách mạng Tháng Tám đến Quốc khánh 2/9 - vẫn là kim chỉ nam. Đó là bài học về sức mạnh của nhân dân, niềm tin vào độc lập - tự do, và khát vọng xây dựng một đất nước Việt Nam “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Tự hào về truyền thống, vững bước vào kỷ nguyên mới

Tự hào về truyền thống dân tộc không chỉ là việc ôn lại lịch sử để ghi nhớ những chiến công, mà còn là sự thấu hiểu và kế thừa những giá trị nền tảng đã tạo nên sức mạnh Việt Nam suốt chiều dài dựng nước và giữ nước. Truyền thống ấy, được hun đúc qua hàng ngàn năm lịch sử, đã được khơi dậy mạnh mẽ và thể hiện tập trung trong cuộc Cách mạng Tháng Tám 1945 - một cuộc cách mạng làm nên sự chuyển mình về chất của dân tộc: từ thân phận nô lệ sang địa vị làm chủ, từ một dân tộc bị áp bức thành một quốc gia độc lập, tự cường.
Cách mạng Tháng Tám thành công không đơn thuần chỉ bởi thời cơ lịch sử, mà là kết quả của sự hội tụ lòng dân, trí tuệ lãnh đạo và khát vọng độc lập cháy bỏng của cả dân tộc. Đó là sự hòa quyện giữa khát vọng thoát khỏi ách nô lệ với tinh thần yêu nước, là bản lĩnh dám đứng lên của một dân tộc tuy nhỏ bé về địa lý nhưng vĩ đại về tinh thần tự chủ và kiên cường. Từ các đô thị lớn đến những làng quê hẻo lánh, hàng triệu con người Việt Nam đã cùng nhau viết nên bản tuyên ngôn sinh tử của dân tộc – không chỉ bằng lời, mà bằng cả hành động, bằng cả cuộc sống của họ.

Lực lượng Quân đội nhân dân luyện tập diễu binh, diễu hành chuẩn bị cho Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh 2/9. 

Tự hào về truyền thống còn là nhìn nhận lại hành trình 80 năm xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trong đó có những chặng đường đầy gian nan: kháng chiến chống thực dân, đế quốc; khôi phục đất nước sau chiến tranh; đổi mới toàn diện nền kinh tế từ cuối thập niên 1980; và sau này là những nỗ lực không mệt mỏi để hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới. Mỗi bước tiến hôm nay đều là sự trả giá bằng biết bao mồ hôi, nước mắt, trí tuệ và cả xương máu. Và chính quá trình đó đã hun đúc nên một bản lĩnh rất Việt Nam: kiên cường trong nghịch cảnh, linh hoạt trong thời cơ, nhân văn trong cách sống và quyết liệt trong hành động.
Ngày nay, chúng ta có quyền tự hào khi thấy một Việt Nam đang thay đổi từng ngày. Một đất nước với hơn 100 triệu dân, có tốc độ phát triển nhanh hàng đầu khu vực, có uy tín ngày càng lớn trên trường quốc tế, là đối tác tin cậy trong các tổ chức đa phương, là điểm đến đầu tư hấp dẫn, là hình mẫu về ổn định chính trị, là một nền kinh tế đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng xanh, số và bền vững.
Nhưng tự hào không phải để tự mãn. Truyền thống chỉ có giá trị thực sự khi nó trở thành động lực cho đổi mới và phát triển. Chúng ta không thể bước vào kỷ nguyên mới bằng tư duy cũ, cách làm cũ và tâm thế an toàn. Tinh thần cách mạng - từng giúp dân tộc lật đổ xiềng xích áp bức - giờ đây cần được tái hiện trong công cuộc chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, giáo dục khai phóng và phát triển con người. Nếu trước đây là giành độc lập, thì hôm nay là giành thế chủ động trong cuộc cạnh tranh toàn cầu về tri thức, công nghệ và năng suất lao động. Nếu trước đây là đánh đuổi ngoại xâm, thì hôm nay là vượt lên chính mình, thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ trong một thế giới bất định.
Vững bước vào kỷ nguyên mới là khi Việt Nam không chỉ giữ được bản sắc dân tộc trong hội nhập, mà còn biết cách làm giàu bản sắc ấy bằng trí tuệ thời đại. Đó là khi những người trẻ không chỉ biết ơn lịch sử, mà còn dấn thân để viết tiếp những trang sử mới - bằng khát vọng lớn, bằng trí tuệ toàn cầu và trái tim Việt Nam.
80 năm trước, Cách mạng Tháng Tám là cuộc vùng dậy của nhân dân. 80 năm sau, chúng ta cần một cuộc “cách mạng phát triển”, để dân tộc không chỉ mạnh về ý chí mà còn mạnh về thực lực, không chỉ có độc lập về chính trị mà còn làm chủ về kinh tế, không chỉ tự hào với quá khứ mà còn tự tin vào tương lai.
Truyền thống là cội nguồn. Khát vọng là động lực. Bản lĩnh là hành trang. Niềm tin vào dân tộc là điều không bao giờ được phép đánh mất. Và đó chính là những gì sẽ đưa Việt Nam bước vững vàng vào kỷ nguyên mới.

Hội nhập không hòa tan, phát triển nhưng không xa rời cội nguồn

Hơn 80 năm trước, Cách mạng Tháng Tám đã đưa dân tộc Việt Nam bước ra ánh sáng độc lập - chấm dứt kiếp làm nô lệ, mở ra kỷ nguyên làm chủ vận mệnh đất nước. Từ một dân tộc đứng lên thoát khỏi xiềng xích thực dân, Việt Nam đã và đang trở thành một quốc gia chủ động hội nhập, năng động phát triển và đóng vai trò tích cực trong các tiến trình toàn cầu.
Nhưng hội nhập không có nghĩa là đánh mất mình. Hội nhập mà không hòa tan - đó là mệnh lệnh của thời đại cũng như là nguyên tắc bất di bất dịch trong sự phát triển bền vững của dân tộc Việt Nam.
Trong một thế giới ngày càng phẳng, nơi thông tin, vốn, công nghệ và tư tưởng vượt qua biên giới với tốc độ chưa từng có, mỗi quốc gia muốn phát triển đều không thể đứng ngoài lề của toàn cầu hóa. Tuy nhiên, không phải hội nhập nào cũng là tiến bộ, không phải tiếp thu nào cũng là phù hợp. Lằn ranh giữa phát triển hài hòa và đánh mất bản sắc, giữa tiếp biến văn hóa và lai căng bản chất, luôn là một thử thách tinh vi và sâu sắc đối với bất kỳ dân tộc nào – và Việt Nam cũng không là ngoại lệ.
Chúng ta đã từng mất nước không chỉ vì sức mạnh quân sự của kẻ thù, mà còn bởi sự suy yếu từ bên trong - khi bản sắc dân tộc phai nhạt, khi lòng tin vào giá trị văn hóa truyền thống bị bào mòn. Càng đi xa trên hành trình hội nhập, chúng ta càng cần một bản lĩnh vững chắc để giữ lấy điều cốt lõi: tự chủ trong tư tưởng, tự tôn trong văn hóa, và tự lực trong phát triển.

Hội nhập quốc tế phải là hội nhập bằng chủ quyền phát triển, tức là ta không “chạy theo thế giới” bằng mọi giá, mà cần biết chọn lọc tinh hoa nhân loại để làm giàu cho bản sắc dân tộc, đặt lợi ích quốc gia - dân tộc lên trên hết và trước hết. Chúng ta chào đón công nghệ, đổi mới sáng tạo, đầu tư nước ngoài, nhưng không đánh đổi môi trường, không từ bỏ giá trị cốt lõi, không lệ thuộc vào bất kỳ thế lực hay mô hình nào đi ngược với lợi ích của đất nước, đi ngược với mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.
Phát triển không xa rời cội nguồn - vì không có tương lai nào bền vững nếu quá khứ bị cắt đứt. Trong mỗi bước đi lên, dù là ở đô thị thông minh hay vùng nông thôn đổi mới, từ các khu công nghệ cao đến những vùng nông nghiệp truyền thống, chúng ta đều phải đặt ra câu hỏi: liệu sự phát triển ấy có phục vụ cho con người Việt Nam không? Có nuôi dưỡng và gìn giữ những giá trị văn hóa, đạo lý, ngôn ngữ, phong tục, tinh thần cộng đồng của người Việt không?
Việt Nam hôm nay là một quốc gia đang trong giai đoạn “chuyển mình chiến lược”: từ một nền kinh tế đang phát triển sang mục tiêu trở thành nước phát triển thu nhập cao vào năm 2045. Trong quá trình đó, thách thức lớn không chỉ đến từ bên ngoài - như cạnh tranh công nghệ, dịch chuyển chuỗi cung ứng, biến đổi khí hậu - mà còn đến từ bên trong: sự xói mòn của giá trị truyền thống, sự mờ nhòe của lý tưởng sống, sự phân hóa của xã hội trong thời đại thị trường và số hóa.
Chính vì vậy, hơn lúc nào hết, cần khẳng định rõ: bản sắc dân tộc là trụ cột mềm của phát triển bền vững, và việc xây dựng một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc không phải là chuyện “bên lề”, mà là một phần cốt lõi trong chiến lược phát triển quốc gia.
Tự cường dân tộc hôm nay không còn chỉ là tự lực đánh giặc như trong chiến tranh, mà là tự chủ trong khoa học, tự tin trong tư tưởng, tự hào trong văn hóa, tự giác trong phát triển, biết “đi ra thế giới” nhưng không để thế giới “xóa mình đi”.
Thế hệ hôm nay, đặc biệt là thế hệ trẻ - những công dân số, công dân toàn cầu - cần được nuôi dưỡng bằng cả tri thức hiện đại và tình yêu sâu sắc với cội nguồn dân tộc. Giáo dục lịch sử, văn hóa, đạo lý không phải là công cụ để kiểm tra trong nhà trường, mà là nền tảng để đứng vững trước những cơn sóng dữ của thời đại. Công nghệ có thể kết nối thế giới, nhưng chỉ có văn hóa mới giữ được bản sắc người Việt trong từng bước tiến tương lai.
Chỉ có phát triển trên nền tảng bản sắc thì đất nước mới không “trôi dạt”, mới có thể bước vững vào tương lai mà không bị cuốn đi theo lối mòn của các mô hình phát triển đánh đổi, lệ thuộc và ngắn hạn. Và chỉ có giữ được cội nguồn thì mỗi bước hội nhập mới mang theo chiều sâu của lịch sử, chiều cao của khát vọng, và chiều rộng của trí tuệ Việt Nam.

Tầm nhìn cho chặng đường phía trước

Khi nhìn lại hành trình 80 năm kể từ Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, điều quan trọng không chỉ là sự ngợi ca những vinh quang đã qua, mà là chiêm nghiệm sâu sắc để rút ra định hướng đúng đắn cho tương lai của dân tộc. Lịch sử không ngủ quên trong những tượng đài. Nó sống động trong từng quyết sách hôm nay, trong từng tầm nhìn dài hạn, trong từng thế hệ công dân đang kiến tạo tương lai đất nước.

Tầm nhìn cho chặng đường phía trước không còn chỉ là thoát nghèo, tăng trưởng, hay ổn định chính trị - những mục tiêu mà Việt Nam đã phần lớn đạt được. Thách thức hiện nay là làm sao đưa đất nước bước vào hàng ngũ các quốc gia phát triển - về kinh tế, con người, thể chế và văn hóa - nhưng vẫn giữ được hồn cốt Việt Nam.
Đó là một bài toán không dễ, bởi chúng ta đang sống trong một thế giới đầy biến động: xung đột địa chính trị, cạnh tranh công nghệ, biến đổi khí hậu, dịch chuyển lao động, khủng hoảng niềm tin và bất bình đẳng gia tăng. Trong bối cảnh đó, chỉ những quốc gia có nội lực vững vàng, tầm nhìn dài hạn và bản lĩnh chính trị kiên định mới có thể trụ vững và vươn lên.
Việt Nam cần một tầm nhìn phát triển dựa trên ba trụ cột chiến lược:

Thứ nhất, phát triển kinh tế dựa trên đổi mới sáng tạo và giá trị gia tăng cao

Chúng ta không thể tiếp tục phát triển dựa vào nguồn lực rẻ, xuất khẩu thô, hay mô hình công nghiệp gia công truyền thống. Việt Nam cần chuyển sang nền kinh tế tri thức, ứng dụng mạnh mẽ khoa học - công nghệ, trí tuệ nhân tạo, và chuyển đổi số vào mọi lĩnh vực. Các ngành nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ đều phải hướng đến giá trị gia tăng cao, ít phát thải và sử dụng hiệu quả tài nguyên.
Nông thôn mới, công nghiệp xanh, đô thị thông minh - đó không chỉ là khẩu hiệu, mà là mục tiêu chiến lược trong một mô hình phát triển bền vững, toàn diện và bao trùm. Trong đó, người nông dân, công nhân và doanh nhân Việt Nam cần được đặt vào trung tâm của sự hỗ trợ chính sách và đổi mới hệ sinh thái kinh tế quốc gia.

Thứ hai, đặt con người làm trung tâm, văn hóa làm nền tảng, giáo dục làm động lực

Một quốc gia không thể phát triển thật sự nếu thiếu một hệ giá trị bền vững, một nền văn hóa giàu bản sắc, và một thế hệ công dân có tư duy độc lập, sáng tạo và có tinh thần công dân toàn cầu.
Tầm nhìn phía trước đòi hỏi chúng ta phải tái định hình hệ thống giáo dục, không chỉ để đào tạo ra lao động kỹ thuật, mà phải hình thành những công dân vừa giỏi chuyên môn, vừa giàu lý tưởng, vừa có năng lực phản biện và dấn thân phụng sự cộng đồng.
Đồng thời, xây dựng con người văn hóa, phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc phải trở thành một chiến lược quốc gia ngang tầm với các chương trình kinh tế. Bởi không có phát triển nào là bền vững nếu con người không có chiều sâu văn hóa, nếu xã hội thiếu bản lĩnh đạo đức và thiếu niềm tin vào những giá trị cốt lõi.

Thứ ba, kiến tạo một Nhà nước kiến tạo, liêm chính, phục vụ, hiện đại và gần dân

Chặng đường phía trước cũng đặt ra đòi hỏi cấp thiết trong việc tiếp tục đổi mới thể chế. Việt Nam cần một bộ máy nhà nước thực sự “của dân, do dân, vì dân” - không chỉ trên văn kiện, mà trong từng hành động cụ thể.
Đó là một chính quyền hành động nhanh, hiệu quả cao, công khai, minh bạch, biết lắng nghe dân, đồng hành cùng doanh nghiệp, và có khả năng phản ứng linh hoạt trước các biến động toàn cầu. Một nhà nước như thế phải được vận hành bằng hệ giá trị đạo đức công vụ, có năng lực hoạch định chính sách chất lượng cao và dựa trên nền tảng dữ liệu, số hóa, và pháp quyền.
Tất cả những trụ cột ấy phải được thống nhất trong một khát vọng lớn hơn - khát vọng phát triển hùng cường và hạnh phúc, để đến năm 2045 - tròn 100 năm nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - chúng ta có thể tự hào bước vào hàng ngũ những quốc gia phát triển, không chỉ vì giàu có vật chất mà còn vì sự tiến bộ của con người, sự công bằng trong xã hội, sự vững mạnh của nền dân chủ và sự tỏa sáng của bản sắc Việt Nam.
Tầm nhìn không phải là điều xa xôi. Tầm nhìn phải bắt đầu từ hôm nay - từ những điều cụ thể như một chính sách giáo dục đột phá, một cải cách thể chế thực chất, một khu công nghiệp sinh thái, một làng quê sáng tạo, một thế hệ trẻ được truyền cảm hứng, một người dân cảm thấy tự hào và an tâm khi sống ở đất nước mình.
Chúng ta đã từng giành lại độc lập bằng ý chí và máu xương. Giờ đây, độc lập cần được thể hiện trong khả năng phát triển tự chủ, tự cường - một Việt Nam có tiếng nói, có bản lĩnh, có vị thế và có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế.
Và như vậy, kỷ nguyên mới sẽ không chỉ là một giai đoạn lịch sử - mà sẽ là thời đại của Việt Nam bản lĩnh - Việt Nam sáng tạo - Việt Nam hạnh phúc.
Khơi dậy khát vọng, bền chí dựng xây
Tám mươi năm kể từ mùa thu lịch sử năm 1945, dân tộc Việt Nam đã chứng minh cho thế giới thấy: một quốc gia nhỏ bé về địa lý nhưng vĩ đại về tinh thần, có thể vượt qua mọi khốc liệt chiến tranh, mọi thách thức thời đại để tự mình đứng lên, tự mình đi tới, bằng đôi chân của chính mình, bằng khối óc, con tim và ý chí của nhân dân.
Từ một đất nước bị tàn phá bởi chiến tranh, nghèo đói và chia cắt, Việt Nam đã từng bước trở thành quốc gia có vị thế ngày càng quan trọng trong khu vực và trên trường quốc tế. Những thành quả về tăng trưởng kinh tế, ổn định chính trị, hội nhập quốc tế sâu rộng, nâng cao đời sống nhân dân là minh chứng sống động cho năng lực tự cường dân tộc và đường lối đúng đắn của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta.

Không khí chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 lan tỏa khắp cả nước.

Song lịch sử chưa bao giờ là kết thúc. Kỷ nguyên mới đang mở ra trước mắt chúng ta - với nhiều thời cơ vàng nhưng cũng chất chứa không ít hiểm họa nếu thiếu bản lĩnh và trí tuệ. Bối cảnh thế giới nhiều biến động, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, chuyển dịch kinh tế toàn cầu, khủng hoảng môi trường và đòi hỏi ngày càng cao về chất lượng sống đang đặt Việt Nam trước một bước ngoặt lớn: hoặc vươn lên mạnh mẽ để sánh vai cùng các quốc gia phát triển, hoặc tụt lại phía sau nếu thiếu quyết tâm chiến lược.
Vì vậy, kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 không chỉ là dịp để ôn lại những trang sử vẻ vang, mà còn là lời nhắc nhở thế hệ hôm nay: độc lập không chỉ là thoát khỏi xiềng xích, mà là làm chủ vận mệnh trong một thế giới toàn cầu hóa. Tự do không chỉ là không bị áp bức, mà là quyền được phát triển toàn diện, bình đẳng và bền vững. Hạnh phúc không phải chỉ là lý tưởng, mà phải trở thành hiện thực trong đời sống từng người dân.
Muốn vậy, chúng ta cần tiếp tục khơi dậy và phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, kiên trì đổi mới, đặt con người làm trung tâm, lấy văn hóa làm nền tảng, khoa học - công nghệ làm động lực, và khát vọng dân tộc làm ngọn lửa dẫn đường. Mỗi cấp ủy, mỗi cán bộ, mỗi tổ chức, mỗi công dân - từ thành thị đến nông thôn, từ trí thức đến người lao động - đều cần nhận rõ trách nhiệm của mình trong sự nghiệp dựng xây và phát triển đất nước.
Việt Nam hùng cường không nằm ở đâu xa. Nó bắt đầu từ chính khát vọng của mỗi người Việt hôm nay. Khát vọng đó, khi được thắp lên bằng tinh thần yêu nước, được dẫn dắt bằng tư duy đổi mới, và được nuôi dưỡng bằng những hành động cụ thể - sẽ trở thành động lực bất tận cho hành trình chinh phục tương lai.
Từ mùa thu cách mạng năm xưa, chúng ta đã đứng lên làm chủ vận mệnh dân tộc. Giờ đây, trong mùa thu của kỷ nguyên mới, hãy cùng nhau tiếp bước -không chỉ để giữ gìn những gì ông cha đã có, mà còn để kiến tạo nên một nước Việt Nam phát triển, văn minh, nhân ái và trường tồn.

Nhà báo, ThS. Nguyễn Quang Hải
Tổng Biên tập Tạp chí điện tử Kỹ thuật Chống hàng giả và Gian lận Thương mại